نام کتاب : ترجمه تفسیر المیزان نویسنده : علامه طباطبایی جلد : 5 صفحه : 100
نوعى استعاره لطيف بكار رفته، چون بطورى كه
گفتهاند: حذر و احتياط را آلت براى دفاع شمرده، همانطور كه سلاح، گرفتنى و
برداشتنى است، احتياط را هم گرفتنى شمرده است.
(
وَدَّ الَّذِينَ كَفَرُوا لَوْ تَغْفُلُونَ) ...(مَيْلَةً واحِدَةً ) اين جمله در مقام بيان علت حكمى است كه در اول آيه در
مورد كيفيت نماز خوف بيان كرد، مىفرمايد: اينكه گفتيم اينطور نماز بخوانيد و نماز
خوف را براى شما تشريع كرديم علتش اين است كه كفار بسيار دوست مىدارند شما با
سرگرم شدن به نماز از اسلحه و ساز و برگ خود غفلت كنيد و با يك حمله بر شما
بتازند.
(وَ لا جُناحَ عَلَيْكُمْ ...) اين جمله بيانگر تخفيفى ديگر در كيفيت نماز
خوف است، و آن اين است كه گاه مىشود كه يا بخاطر باران و يا بيمارى، حمل اسلحه در
نماز مشكل مىشود، مىفرمايد: اگر به اين جهات كه گفته شد از حمل اسلحه ناراحت
مىشوند، حرجى بر آنان نيست كه بدون اسلحه نماز بخوانند اما به شرطى كه احتياط
داشته باشند، و از كفار غفلت نورزند، چون كفار همه اهتمامشان به غافلگير كردن آنان
است.
(فَإِذا قَضَيْتُمُ الصَّلاةَ فَاذْكُرُوا اللَّهَ قِياماً وَ قُعُوداً وَ عَلى
جُنُوبِكُمْ ...) دو كلمه قيام و قعود هم ممكن است
جمع قائم و قاعد باشند و هم اينكه مصدر باشند، و در هر حال در اين آيه شريفه حال
از ذكر خدايند.
و همچنين
جمله:(عَلى جُنُوبِكُمْ) كه آن نيز حال است،
و آوردن اين سه حال كنايه است از استمرار ذكر، بطورى كه همه احوال را فرا گيرد.
(مىفرمايد: وقتى نمازتان تمام شد بطور دائم و در همه احوال خداى تعالى را بياد
آوريد.)(فَإِذَا اطْمَأْنَنْتُمْ فَأَقِيمُوا الصَّلاةَ) مراد
به اطمينان استقرار است و چون جمله مورد بحث در مقابل جمله:(وَ إِذا ضَرَبْتُمْ فِي الْأَرْضِ ...) قرار گرفته، از ظاهر
آن بر مىآيد كه مراد به اين استقرار، برگشتن از سفر جنگ به وطن است، سياق هم اين
معنا را تاييد مىكند، و بنا بر اين مراد به اقامه نماز در وطن، نشكستن آن و تمام
خواندن آن است، زيرا تعبير از نماز خوف به نماز شكسته اشارهاى به اين معنا دارد.
(إِنَّ الصَّلاةَ كانَتْ عَلَى الْمُؤْمِنِينَ كِتاباً مَوْقُوتاً) كتابت كنايه
است از واجب بودن و واجب كردن، مىفرمايد: نماز بر مؤمنين نوشته و واجبى است داراى
وقت نظير آيه شريفه:( كُتِبَ عَلَيْكُمُ الصِّيامُ كَما كُتِبَ عَلَى
الَّذِينَ مِنْ)
نام کتاب : ترجمه تفسیر المیزان نویسنده : علامه طباطبایی جلد : 5 صفحه : 100