نام کتاب : ترجمه تفسیر المیزان نویسنده : علامه طباطبایی جلد : 4 صفحه : 70
البته در اين ميان وجهى ديگر هست كه ظهور سياق در
تفريع جمله: فاثابكم ... بر ما قبل با آن مساعدتر است، و آن اين است
كه غم عبارت باشد از همان معنايى كه جمله: اذ تصعدون ... متضمن آن
است، و مراد از كلمه: بغم نتيجهاى باشد كه از تنازع و نافرمانى
تيراندازان حاصل شد، يعنى مسلط شدن مشركين از پشت سر بر مسلمانان، و حرف
با در كلمه بغم سببيت باشد، و اين معناى خوبى است و بنا بر آن معنا
مراد از جمله:(لِكَيْلا تَحْزَنُوا ...) اين خواهد بود كه
ما حقيقت امر را براى شما بيان مىكنيم، تا محزون نشويد ...، هم چنان كه نظير اين
معنا را صريحا در آيه زير بيان نموده، مىفرمايد:(ما
أَصابَ مِنْ مُصِيبَةٍ فِي الْأَرْضِ وَ لا فِي أَنْفُسِكُمْ إِلَّا فِي كِتابٍ
مِنْ قَبْلِ أَنْ نَبْرَأَها، إِنَّ ذلِكَ عَلَى اللَّهِ يَسِيرٌ، لِكَيْلا
تَأْسَوْا عَلى ما فاتَكُمْ، وَ لا تَفْرَحُوا بِما آتاكُمْ)[1].
با اين
معنايى كه ما براى آيه كرديم نظم آيه و همسياقى جملههاى پشت سرهم آن درست مىشود،
ولى مفسرين احتمالهاى بسيارى در آيه شريفه دادهاند، هم از حيث اينكه جمله
فاثابكم ... به كجا عطف شده؟ و هم از حيث اينكه معناى غم اول و دوم چيست؟ و
هم در اينكه حرف با چه معنا دارد؟ و هم اينكه جمله لكيلا
... چه ارتباطى به ما قبل خود دارد؟
ولى
نتوانستهاند معناى مستقيمى ارائه دهند، و چون در نقل آن اقوال و بحث پيرامونش
فايدهاى نبود از آن صرف نظر كرديم.
و بنا بر اين
دو معنايى كه ما احتمال داديم مراد از ما فات در جمله:(لِكَيْلا تَحْزَنُوا عَلى ما فاتَكُمْ) غلبه و غنيمت و مراد
از جمله(ما أَصابَكُمْ) كشته شدن و مجروح
گشتن است.
(ثُمَّ أَنْزَلَ عَلَيْكُمْ مِنْ بَعْدِ الْغَمِّ أَمَنَةً نُعاساً يَغْشى
طائِفَةً مِنْكُمْ) كلمه أمنة با فتحه همزه و فتحه ميم و نيز
فتحه نون به معناى آرامش خاطر از جهت داشتن امنيت است، و كلمه: نعاس
به معناى گرم شدن پلك چشم و سست شدن بدن قبل از خواب رفتن است كه در حقيقت خوابى
خفيف است و در فارسى آن را چرت زدن مىگوئيم، و اين كلمه در آيه مورد بحث بدل است
از كلمه أمنة ، چون عادتا ملازمه هست ميان امنيت و نعاس، و چه بسا
احتمال داده باشند كه كلمه: امنة جمع كلمه آمن است، مانند كلمه
طلبة كه جمع كلمه طالب است و در اين صورت حال از ضمير در
عليكم خواهد بود و كلمه نعاسا مفعول كلمه انزل است،
و مصدر غشيان كه فعل يغشى مشتق از آن
[1] هيچ مصيبتى در خارج و در داخل نفس شما به شما نمىرسد مگر
آنكه قبل از قطعى كردنش در كتابى نوشته بوديم، آرى محققا اين براى ما آسان است، و
اين مصائب را بدان جهت مىنويسيم كه ديگر در برابر آنچه از شما فوت شود ناراحت
نشويد، و در برابر آنچه خدا به شما مىدهد شادى نكنيد. حديد: 23 .
نام کتاب : ترجمه تفسیر المیزان نویسنده : علامه طباطبایی جلد : 4 صفحه : 70