[بيان آيات شريفه (وَ آتُوا الْيَتامى‌ أَمْوالَهُمْ ... ) مربوط به سر پرستى امور ايتام‌]

(وَ آتُوا الْيَتامى‌ أَمْوالَهُمْ ...) اين آيه شريفه مسلمانان را امر فرموده است كه اموال يتيمان را به ايشان بدهند و اين دستور زمينه‌چينى‌اى است براى دو جمله بعدى كه مى‌فرمايد:(وَ لا تَتَبَدَّلُوا ...) و يا به عبارت ديگر دو جمله نامبرده، مفسر اين جمله‌اند، چيزى كه هست اينكه: تعليلى كه در آخر آيه آمده از آنجا كه راجع به دو جمله نامبرده و يا به جمله آخرى است، اين احتمال را تاييد مى‌كند كه جمله اولى مقصود اصلى نيست بلكه براى اين آورده شده كه زمينه را براى نهى در دو جمله بعدى فراهم سازد.

و جمله اولى يعنى اصل نهى از تصرف زيان آور در اموال يتيمان به همان بيانى كه گذشت به منظور زمينه چينى براى مطالب بعد بود يعنى حكم تزويج كه در آيه بعدى آمده و احكام ارث كه بعد از آن مى‌آيد.

و اما جمله:(وَ لا تَتَبَدَّلُوا الْخَبِيثَ بِالطَّيِّبِ) معنايش اين است كه مال نامرغوب و بى ارزش خود را با مال مرغوب و بى‌عيب يتيم عوض نكنيد (چون گاهى پيش مى‌آيد كه مثلا گوسفندان امانتى يتيم، بهتر از گوسفندان خود ما رشد مى‌كنند، و شيطان انسان را وسوسه مى‌كند كه مال پست خود را با مال مرغوب و گوسفندان فربه يتيم معاوضه كند مترجم ).

و نيز ممكن است منظور اين باشد كه: مال خوردنى حلال را (بخاطر عجله و حرص به دنيا) با مال خوردنى حرام معاوضه نكنيد ، همانطور كه بعضى از مفسرين چنين معنا كرده‌اند (چون بسا مى‌شود كه مثلا مقدر بوده امروز فلان مقدار پول عايد من شود ولى من در اثر بى ايمانى همان مقدار را دزديدم و خوردم، بعد معلوم شد كه اگر تقوا به خرج مى‌دادم همان مقدار از راه حلال عايدم مى‌شده مترجم ). ولى بايد گفت كه معناى اول روشن‌تر است، چرا كه ظاهر دو جمله:(وَ لا تَتَبَدَّلُوا ...) و(وَ لا تَأْكُلُوا ...) اين است كه مى‌خواهد نوع خاصى از تصرف را كه جايز نيست بيان كند نه اينكه بفرمايد: از رزق حلال صرفنظر نكرده و رزق حرام را انتخاب مكن، و جمله:(وَ آتُوا الْيَتامى‌ ...) زمينه‌چينى‌اى است براى بيان هر دو، و اما اينكه فرمود:(إِنَّهُ كانَ حُوباً كَبِيراً)، معنايش اين است كه اين عمل گناهى است بزرگ، چون كلمه حوب به معناى گناه است.

(وَ إِنْ خِفْتُمْ أَلَّا تُقْسِطُوا فِي الْيَتامى‌ فَانْكِحُوا ما طابَ لَكُمْ مِنَ النِّساءِ) در مطالب گذشته به اين نكته اشاره شد كه در جاهليت عرب به خاطر اينكه هيچگاه جنگ و خونريزى و غارت و شبيخون و ترور قطع نمى‌شد و هميشه ادامه داشت، يتيم زياد مى‌شد، بزرگان و اقوياى عرب دختران پدر مرده را با هر چه كه داشتند مى‌گرفتند و اموال آنها