را بكار برده، همانطور كه امر قوم و امت را مورد اهتمام و عنايت قرار داده، چون رحم عبارت است از مجتمع خانوادگى و كوچك، اما قوم و امت مجتمعى است بزرگ، و لذا قرآن كريم اين توجه و عنايت را به امر مجتمع بزرگ كرده و آن را حقيقتى صاحب اثر و داراى خواص دانسته و فرمود:(وَ هُوَ الَّذِي مَرَجَ الْبَحْرَيْنِ هذا عَذْبٌ فُراتٌ وَ هذا مِلْحٌ أُجاجٌ وَ جَعَلَ بَيْنَهُما بَرْزَخاً وَ حِجْراً مَحْجُوراً وَ هُوَ الَّذِي خَلَقَ مِنَ الْماءِ بَشَراً فَجَعَلَهُ نَسَباً وَ صِهْراً وَ كانَ رَبُّكَ قَدِيراً)[1].

و نيز فرموده:(وَ جَعَلْناكُمْ شُعُوباً وَ قَبائِلَ لِتَعارَفُوا)[2].

و نيز فرموده:(وَ أُولُوا الْأَرْحامِ بَعْضُهُمْ أَوْلى‌ بِبَعْضٍ فِي كِتابِ اللَّهِ)[3].

و فرموده:(فَهَلْ عَسَيْتُمْ إِنْ تَوَلَّيْتُمْ أَنْ تُفْسِدُوا فِي الْأَرْضِ، وَ تُقَطِّعُوا أَرْحامَكُمْ)[4].

و فرموده:(وَ لْيَخْشَ الَّذِينَ لَوْ تَرَكُوا مِنْ خَلْفِهِمْ ذُرِّيَّةً ضِعافاً خافُوا عَلَيْهِمْ)[5] و آياتى ديگر كه به نحوى براى اجتماع اثرى اثبات مى‌كند.

(إِنَّ اللَّهَ كانَ عَلَيْكُمْ رَقِيباً) كلمه رقيب ، به معناى حفيظ است، و مراقبت به معناى محافظت است، و گويا اين كلمه از ماده رقبه (برده- گردن) گرفته شده، با اين عنايت كه مردم هر يك حافظ رقاب بردگان خود بودند، و يا از اينجا گرفته شده كه رقيب در محافظت آنچه كه مراقبش مى‌كند همواره رقبه (گردن) خود را مى‌كشد، تا وضع آن را زير نظر داشته باشد، به اين مناسبت محافظت را مراقبت خوانده‌اند، البته رقوب به معناى مطلق حفظ نيست، بلكه تنها آن محافظت از حركات و سكنات شخص محفوظ و مرقوب را مراقبت مى‌گويند كه به منظور اصلاح موارد خلل و فساد آن باشد، و يا به اين منظور باشد كه حركات و سكنات آن را ضبط كنند.

پس كانه مراقبت همان حفظ كردن چيزى است به اضافه عنايت علمى و شهودى بر آن، و به همين جهت مراقبت به معناى حراست، و داروغگى، و انتظار، و بر حذر بودن، و

[1] و او خدايى است كه دو دريا را در هم آميخت كه اين آب گوارا و شيرين و آن ديگر شور و تلخ بود و بين اين دو آب حائل و مانعى قرار داد كه پيوسته از هم جدا باشند سوره فرقان: آيه 54

[2] شما را شعبه شعبه و قبيله قبيله كرد تا يكديگر را بشناسيد. سوره حجرات آيه: 13

[3] در كتاب خدا ارحام بعضى بر بعضى ديگر مقدم و داراى اولويت مى‌باشند. سوره احزاب آيه: 6 .

[4] تا بدين جا ايستاده‌ايد كه پشت بدين خدا نموده در زمين فساد كنيد و ارحام خود را قطع نمائيد.

سوره محمد آيه: 22

[5] و بايد از مكافات عمل بترسند كسانى كه بعد از خود خردسالانى ضعيف به جا مى‌گذارند، و مى‌ترسند در حال خردسالى كودكان بميرند، و امروز سخن به حق بگويند. سوره نسا آيه: 9