كه معنايش مردد و ناسازگار با آيات ديگر باشد. و آياتى كه محكم و بدون ترديد است، معناى آيات متشابه را بيان مى‌كند.

و معلوم است كه هيچ آيه‌اى چنين وضعى ندارد، مگر وقتى كه براى فهم مردم عامى و ساده معنايى مالوف و مانوس داشته باشد، معنايى كه اينگونه ذهن‌هاى ساده فورا تصديقش كند، و يا تاويلى كه برايش مى‌كنند در نظر مردم كم اطلاع و ضعيف الادراك نزديك‌تر به ذهن باشد.

[پيروى آيات متشابه منشا بدعت‌ها و انحراف‌هاى بعد از رسول اللَّه 6 و مبدأ فتنه‌ها و محنت‌ها بوده است‌]

و شما خواننده محترم اگر از بدعت‌ها و مذاهب و اهواى باطل و فاسدى كه فرقه‌هايى از مسلمانان را منحرف نموده آمارگيرى كنى، و مذاهبى را كه بعد از رحلت رسول خدا 6 در اسلام- چه در باره معارف اصولى اسلام باشد و چه در باره فروع احكام آن- پديد آمده، مورد دقت قرار دهى خواهى ديد كه اكثر اين انحرافها به خاطر پيروى آيات متشابه قرآن و تاويل‌هايى بوده كه از پيش خود و بدون مدرك براى اينگونه آيات كرده‌اند، تاويل‌هايى كه خدا از آن بيزار است.

يك فرقه به خاطر تمسك به آيات متشابه قائل شدند كه خداى تعالى جسم دارد، دسته ديگر قائل به جبر شدند، گروهى به تفويض گراييدند، جمعى قائل شدند كه انبيا معصوم نيستند، و از آنان نيز گناه سر مى‌زند، طايفه‌اى بمنظور منزه داشتن خدا گفتند او اصلا صفت ندارد، و دسته ششمى معتقد شدند صفاتى كه در قرآن براى خدا آمده عين صفاتى است كه در انسان است، حتى در زايد بر ذات بودن، و گروه‌هايى ديگر به انحرافهايى ديگر مبتلا گشتند، كه همه اينها بخاطر آن بود كه آيات متشابه را به آيات محكم برنگرداندند، تا اين محكمات بر آيات متشابه حاكم باشد.

و همچنين در باره احكام دين طايفه‌اى گفتند: اين احكام تشريع شده تا طريقه‌اى باشد براى اينكه بندگان به خدا واصل شوند پس اگر براى وصول به خدا راهى نزديك‌تر پيدا شد بايد آن راه را پيمود، براى اينكه مقصود تنها و تنها وصول به حق است، حال از هر راهى كه باشد، دسته‌اى ديگر گفتند: اصلا تكليف به واجبات و ترك محرمات، براى رسيدن به كمال است، و معنا ندارد با رسيدن انسان به حق و كمال باز هم تكليف باقى بماند.

با اينكه ما مى‌دانيم در عهد رسول خدا 6 احكام و فرائض و حدود و ساير سياست‌هاى اسلامى به اعتبار خود باقى بود، و كسى از مسلمانان به اين بهانه كه به حق واصل شده و يا به كمال رسيده از آن مستثنا نبوده است، و اين شانه خالى كردنها كه بعد از رحلت آن حضرت آغاز شده، دوره به دوره احكام اسلام را از درجه اعتبار ساقط و روز بروز به‌