مى‌كنى پس چرا آنچه بر ابراهيم و بر انبيا حرام بوده، از قبيل: گوشت شتر و غيره را حلال مى‌كنى؟ و تو بايد بدانى بعد از اين عمل، يعنى مباح كردن محرمات بر انبياى ديگر، نمى‌توانى ادعا كنى كه انبيا را قبول دارى، و مصدق و موافق دين ايشانى. و نيز نمى‌توانى تنها سخن از ابراهيم بگويى و ادعا كنى كه من از همه به او نزديك‌تر و سزاوارترم.

و حاصل پاسخى كه خداى تعالى داده اين است كه تمامى خوردنى‌ها براى همه مردم و از آن جمله براى بنى اسرائيل حلال بوده، و ليكن بنى اسرائيل به دست خود و به خاطر گناهانى كه مرتكب شدند، چيزهايى را بر خود حرام كردند، به اين معنا كه خدا به كيفر آن سيئات، آن چيزها را بر آنان تحريم كرد، هم چنان كه در جاى ديگر فرمود:(فَبِظُلْمٍ مِنَ الَّذِينَ هادُوا حَرَّمْنا عَلَيْهِمْ طَيِّباتٍ أُحِلَّتْ لَهُمْ)[1].

پس منظور از كلمه اسرائيل يعقوب نيست، بلكه دودمان اسرائيل (بنى اسرائيل) است. هم چنان كه خود يهوديان هم اين كلمه را در معناى بنى اسرائيل استعمال مى‌كنند.

و معناى اينكه به دست خود، بر خود حرام كردند، اين است كه: به دست خود كارهاى زشتى كردند و خدا آن طيبات را بر آنان تحريم كرد. و جمله:(مِنْ قَبْلِ أَنْ تُنَزَّلَ التَّوْراةُ) متعلق به جمله‌(حَرَّمَ إِسْرائِيلُ) است. و اگر منظور از كلمه اسرائيل يعقوب مى‌بود، بايد جمله:(مِنْ قَبْلِ أَنْ تُنَزَّلَ التَّوْراةُ) لغو و كلامى زايد باشد، چون بديهى بود كه يعقوب قبل از تورات زندگى مى‌كرده است. پس ديگر لازم نبود اين قيد را در كلام بياورد. اين بود خلاصه بيان آن مفسر. بعضى ديگر نظير همين بيان را آورده‌اند، با اين تفاوت كه گفته‌اند: منظور از تحريم بنى اسرائيل بر خود، اين نيست كه وحى خداى سبحان طيباتى را بر آنان حرام كرده باشد، مثلا:

بخاطر ظلمى كه كرده بودند، خدا به وسيله وحى به يكى از انبيايش آنها را تحريم كرده باشد، بلكه خود بنى اسرائيل آنها را بر خود حرام كرده بودند، همانطور كه عرب جاهليت بنا به حكايت خداى تعالى در كتابش، چيزهايى را بر خود حرام مى‌كردند.

همه اينها تكلفى مرتكب شده‌اند كه اهل خبره آن را نمى‌پسندد. و كلام را از مجراى خودش خارج كرده‌اند، و عمده چيزى كه باعث شده اين دو مفسر اينطور خود را به زحمت بيندازند جمله:(مِنْ قَبْلِ أَنْ تُنَزَّلَ التَّوْراةُ) است كه آن را متعلق به جمله‌(حَرَّمَ إِسْرائِيلُ)

[1] بخاطر ظلمى كه از يهوديان سر زد، طيباتى را كه بر ايشان حلال بود، بر آنان تحريم كرديم.

سوره نساء آيه 160 .