نام کتاب : ترجمه تفسیر المیزان نویسنده : علامه طباطبایی جلد : 3 صفحه : 521
و در الدر المنثور است كه ابن جرير از على بن ابى
طالب رضى اللَّه عنه روايت كرده كه فرمود: از آدم تا كنون خداى تعالى هيچ
پيغمبرى را مبعوث نكرد، مگر اينكه در باره محمد ص از او پيمان گرفت كه اگر در زمان
زندگى او اين پيامبر بزرگ مبعوث شد، بايد به او ايمان آورد و ياريش كند. و دستور
داد كه او نيز اين پيمان را از امت خود بگيرد، آن گاه امام ع اين آيه را تلاوت
فرمود:(وَ إِذْ أَخَذَ اللَّهُ مِيثاقَ النَّبِيِّينَ لَما
آتَيْتُكُمْ مِنْ كِتابٍ وَ حِكْمَةٍ ...)[1].
مؤلف قدس
سره: اين دو روايت مىخواهد آيه را طورى معنا كند كه دلالت لفظ و سياق (هر دو)
رعايت شده باشد، همان معنايى كه در نظر ما بود و بيانش گذشت.
و در مجمع
البيان و جوامع از امام صادق ع روايت كرده كه در ذيل آيه فرموده:
معنايش اين
است كه: بياد آر زمانى را كه خداى تعالى ميثاق امت انبيا را گرفت، به اينكه
هر امتى پيغمبر خود را تصديق نموده، به آنچه آن پيغمبر آورده عمل كنند. و ليكن
امتها به اين عهد وفا نكرده و بسيارى از شرايع آن را ترك نموده، بسيارى از آنها را
تحريف كردند. [2] مؤلف:
آنچه در اين روايت آمده، از قبيل نشان دادن مصداق و نمونهاى بارز از ميان مصاديق
آيه است. پس منافات دارد كه آيه شريفه شامل هم امتها و هم انبيا بشود.
و نيز در
مجمع البيان از امير المؤمنين ع روايت آورده كه در ذيل جمله:
(أَ أَقْرَرْتُمْ وَ أَخَذْتُمْ) فرمود: معنايش اين است كه آيا اقرار كرديد؟ و
به اين اقرار خود بر امتهاى خود پيمان بستيد؟ قالوا يعنى انبيا و
امتهايشان گفتند: اقررنا يعنى بدانچه دستورمان دادى كه اقرار كنيم،
اقرار كرديم،(قالَ فَاشْهَدُوا) خداى تعالى به انبيا
و امتها فرمود: پس شاهد باشيد و من هم با شما شاهد بر شما و بر امتهاى شمايم.[3] و در الدر المنثور است كه: ابن
جرير از على بن ابى طالب ع روايت آورده كه در معناى جمله فاشهدوا
فرمود: يعنى شما بر امتهاى خود شاهد باشيد.(وَ أَنَا مَعَكُمْ مِنَ
الشَّاهِدِينَ) يعنى، و من با شما از شاهدان بر شما و
ايشانم . فمن تولى يعنى: اى محمد بعد از اين عهد كه از همه امتها
گرفته شد هر كس روى بگرداند فاسق است، يعنى در كفر عصيان مىكند.[4]