دست شما نيست تا آن را به خود اختصاص داده و از ديگران دريغ بداريد.

و از اينكه گفتند: مى‌ترسيم خدا بفهمد و ديگر نتوانيد (و يا نتوانيم) نزد خدا بهانه بياوريم كه ما در كتاب آسمانى خود بشارتى نسبت به تحويل قبله نديديم، هيچ جوابى نداده، براى اينكه بطلانش آن قدر واضح بوده كه احتياج به جواب نداشته، هم چنان كه در آيه ديگرى كه متعرض همين محاجه و بهانه‌جويى است نيز از دادن پاسخ اعراض نموده و آن آيه زير است كه مى‌فرمايد:(وَ إِذا لَقُوا الَّذِينَ آمَنُوا قالُوا آمَنَّا وَ إِذا خَلا بَعْضُهُمْ إِلى‌ بَعْضٍ قالُوا أَ تُحَدِّثُونَهُمْ بِما فَتَحَ اللَّهُ عَلَيْكُمْ لِيُحَاجُّوكُمْ بِهِ عِنْدَ رَبِّكُمْ، أَ فَلا تَعْقِلُونَ، أَ وَ لا يَعْلَمُونَ أَنَّ اللَّهَ يَعْلَمُ ما يُسِرُّونَ وَ ما يُعْلِنُونَ).[1] در اينجا ممكن است خواننده تصور كند كه جمله: مگر نمى‌دانند جواب خدا به ايشان باشد ولى اينطور نيست بلكه اين جمله مى‌خواهد اعلام كند كه يهود اين سخن را وقتى گفتند كه از راه وحى فهميده بودند كه براى خدا سر و آشكار بندگان تفاوتى ندارد، و اين حرفى كه در اين مورد زدند از بى فكرى و نداشتن تعقل صحيح بوده، نه اينكه بخواهد جواب داده باشد چون اگر جواب بود احتياجى به آوردن واو در جمله‌(أَ وَ لا يَعْلَمُونَ) نداشت، تنها مى‌فرمود:

الا يعلمون ؟ اينكه حرف واو را آورده، مى‌رساند كه جمله‌(لا يَعْلَمُونَ) عطف به‌(فَلا تَعْقِلُونَ) است و چنين معنا مى‌دهد: يهوديان به خود گفتند: چرا تعقل نمى‌كنيد؟ ما هم مى‌گوئيم و مگر نفهميديد؟.

و بنا بر معنايى كه كرديم جمله:(وَ لا تُؤْمِنُوا) به معناى اعتماد نكنيد خواهد بود نه معناى ايمان نياوردن و تصديق نكردن، مى‌خواهد بفرمايد جز به پيروان دين خود به كسى اعتماد و وثوق نداشته باشيد، همانطور كه در جمله:(وَ يُؤْمِنُ لِلْمُؤْمِنِينَ)[2] نيز به معناى اعتماد كردن است و مراد از جمله‌(لِمَنْ تَبِعَ ...)، خود يهوديان است، يعنى شما يهوديان اعتماد نكنيد مگر به يهوديانى مثل خودتان.

و مراد از جمله مورد بحث نهى از افشاى پيشگويى تورات در باره تحويل قبله است و اين جريان در سابق يعنى در آيه: 146 از سوره بقره نيز آمده بود، در آنجا هم فرمود: كه طائفه‌اى از

[1] و چون مؤمنى را ببينند مى‌گويند: ما ايمان آورديم، ولى همين كه به يكديگر رسيدند يكديگر را ملامت مى‌كنند كه چرا مؤمنين را از آنچه خدا به شما خبر داده آگاه مى‌كنيد و مدرك به دست آنها مى‌دهيد كه فردا نزد پروردگارتان با شما محاجه كنند؟ چرا تعقل نمى‌كنيد؟ مگر نمى‌دانند كه خدا بدانچه مى‌كنند با خبر است؟ چه پنهان كنند و چه علنى سازند. سوره بقره، آيه 77 .

[2] سوره برائت، آيه 61 .