نام کتاب : ترجمه تفسیر المیزان نویسنده : علامه طباطبایی جلد : 3 صفحه : 29
بيان آيات
(هُوَ الَّذِي أَنْزَلَ عَلَيْكَ الْكِتابَ) خداى تعالى در اين
آيه فرستادن كتاب بر خاتم الانبيا 6 را انزال خوانده، نه تنزيل و با در نظر
داشتن اينكه بارها گفتهايم: انزال به معناى فرو فرستادن يكپارچه است، و تنزيل فرو
فرستادن تدريجى، مىگوييم: علت اين تعبير اين بوده كه مقصود، بيان پارهاى از
اوصاف و خواص مجموع كتاب نازل است نه اوصاف اجزاى آن، و يكى از اوصاف مجموع كتاب
اين است كه اين كتاب مشتمل است بر آيات محكم و آيات متشابه، كه برگشت قسمت دوم
(متشابهات) به قسمت اول (محكمات) است، و به وسيله آنها، آيات متشابه شرح و تبيين
مىشود، پس كتاب از اين نظر چيز واحدى تصور شده، نه چيزى كه داراى اجزايى متعدد و
بسيار است، و در چنين مقامى مناسب آن است كه از فرو فرستادن آن با
انزال تعبير شود نه تنزيل .
[منظور از
محكم بودن بعضى آيات قرآن و متشابه بودن بعض ديگر]
ماده
حا- كاف- ميم مادهاى است كه در همه مشتقاتش اين معنا خوابيده كه مثلا فلان
چيز كه محكم است، بدين جهت محكم است كه فساد در آن رخنه نمىكند، و چيزى آن را
پاره پاره نساخته و كار آن را مختل نمىسازد، و همچنين احكام، و تحكيم، و حكم- به
معناى داورى- و نيز حكمت،- به معناى معرفت تام و علم جازم و نافع- و همچنين حكمت
بضم حا- به معناى افسار اسب- كه در همه اين مشتقات معنايى از نفوذناپذيرى و محكم
بودن ساختمان، خوابيده، بعضى از دانشمندان گفتهاند كه: ماده مورد بحث، دلالت دارد
بر دو چيز: نفوذناپذيرى و منعى كه توأم با اصلاح باشد.
و در آيه
مورد بحث، منظور از احكام محكمات، صراحت و اتقان اين آيات است، و مىخواهد بفرمايد
آيات محكم مانند آيات متشابه هيچ تشابهى در آنها نيست، و خواننده بدون ترديد و
اشتباه به معنايش پى مىبرد، نه اينكه العياذ باللَّه معنايش اين باشد
كه بعضى از آيات قرآن معنادار است، و بعضى ديگر سست و بىمعنا است چون خداى عز و
جل در سوره هود آيه اول تمامى آيات قرآن را محكم و متقن خوانده، و فرموده:(كِتابٌ أُحْكِمَتْ آياتُهُ ثُمَّ فُصِّلَتْ مِنْ لَدُنْ حَكِيمٍ خَبِيرٍ).
نام کتاب : ترجمه تفسیر المیزان نویسنده : علامه طباطبایی جلد : 3 صفحه : 29