(هُوَ الَّذِي يُصَوِّرُكُمْ فِي الْأَرْحامِ كَيْفَ يَشاءُ) كلمه تصوير به معناى انداختن عكس چيزى يا كسى است، ولى كلمه صورت اعم از آنست و شامل تمامى چيزهاى سايه‌دار و بى سايه مى‌شود.

و كلمه أرحام جمع رحم است، و رحم زنان همانجايى است كه نطفه و جنين در آنجا قرار مى‌گيرد.

اين آيه شريفه در معناى بالا بردن مطلب دو آيه قبل است، چون آن دو آيه مى‌گفتند:

خدا كسانى را كه به آياتش كفر بورزند عذاب مى‌كند، براى اينكه عزيز و منتقم است، و براى اينكه به اسرار و علتها آگاه است، پس او در كارش به هيچ وجه شكست نمى‌خورد.

[كفر كافران، از حكم قضا و قدر و مشيت الهى خارج نيست‌]

در اين آيه مى‌فرمايد: بلكه مطلب از اين هم مهمتر است، و آن كس كه به آيات خدا كفر مى‌ورزد، خوارتر و پست‌تر از آنست كه با استقلال خودش و بدون اينكه خداى سبحان هيچ دخالتى داشته باشد بتواند به آيات خدا كفر بورزد، و در اين كار به قدرت خود متكى باشد بدون اينكه خدا در اين باره اذنى داده باشد تا در نتيجه او بر خدا غالب آمده باشد، و نظام عالم را كه زيباترين نظام است بر هم بزند، و نيز بتواند اراده خود را بر اراده خدا تحميل كند، بلكه اگر هم به آيات خدا كفر مى‌ورزد، باز به خاطر اين است كه خدا به او چنين اذنى داده است يعنى خداى سبحان امورى را تنظيم كرده و آن امور تنظيم شده كه همان عالم دنيا است، طورى تنظيم شده كه نتيجه‌اش پديد آمدن موجوداتى داراى اختيار و به نام انسان باشد، تا زمينه آزمايش و امتحان، فراهم گردد، و هر كس بخواهد به اختيار خود ايمان آورد، و هر كس خواست به اختيار خودش كفر بورزد، پس هر دو طايفه هر چه بخواهند وقتى مى‌خواهند كه خداى رب العالمين هم خواسته باشد.

بنا بر اين هيچ كفرى و ايمانى و هيچ سرنوشت ديگرى نيست مگر آنكه با تقدير الهى است، و خلاصه حساب و كتابى دارد، و اين خداى تعالى است كه اشيا را طورى رديف كرده كه هر چيزى بتواند به هدفى كه با اعمالش آن را دنبال مى‌كند برسد، نخست آن هدف را به صورت خاص خودش يا به صورتى كه راه رسيدن به آن برايش فراهم شده تصور بكند، و سپس با تلاش پى‌گيرش به آن هدف برسد.

پس خداى سبحان يگانه كسى است كه همواره غالب بر امر خود، و قاهر در اراده خود، و مسلط بر خلق خويش است.

انسانهاى گمراه خيال مى‌كنند كه هر چه مى‌كنند تنها به اراده خود مى‌كنند، و هر تصرفى را كه در هر چيز مى‌كنند تنها بخواست خود مى‌كنند، و اين خودشان هستند كه با