نام کتاب : ترجمه تفسیر المیزان نویسنده : علامه طباطبایی جلد : 20 صفحه : 574
زير بينه را
به همين دو قسم بيان تفسير نموده، مىفرمايد:(وَ لَمَّا جاءَ عِيسى بِالْبَيِّناتِ
قالَ قَدْ جِئْتُكُمْ بِالْحِكْمَةِ وَ لِأُبَيِّنَ لَكُمْ بَعْضَ الَّذِي تَخْتَلِفُونَ
فِيهِ فَاتَّقُوا اللَّهَ وَ أَطِيعُونِ إِنَّ اللَّهَ هُوَ رَبِّي وَ رَبُّكُمْ
فَاعْبُدُوهُ هذا صِراطٌ مُسْتَقِيمٌ فَاخْتَلَفَ الْأَحْزابُ مِنْ
بَيْنِهِمْ)[1].
در
اينجا ممكن است اين سؤال پيش آيد كه: چرا در آيه مورد بحث متعرض اختلاف اهل كتاب
در مذاهب خود شد، ولى اختلاف و تفرقه مشركين و اعراضشان از دين توحيد و انكارشان
مساله رسالت را متعرض نگرديد؟
[بيان
اينكه كتب آسمانى براى عموم بشر آورده شده و آيه:(وَ
ما تَفَرَّقَ الَّذِينَ أُوتُوا الْكِتابَ ...) حكايت
حال مشركين نيز هست]
در
پاسخ مىگوييم: بعيد نيست جمله(وَ ما تَفَرَّقَ الَّذِينَ
أُوتُوا الْكِتابَ)، شامل مشركين هم بشود، چون در آيه مورد بحث
مىتوانست بفرمايد: و ما تفرق اهل الكتاب الا من بعد ... ، ولى به جاى
جمله اهل الكتاب جمله(الَّذِينَ أُوتُوا
الْكِتابَ) را آورد، و تفاوت بين اين دو تعبير بر كسى پوشيده نيست، چون تعبير
اهل كتاب در عرف قرآن تنها شامل يهود و نصارى و صابئان و مجوسيان، و يا تنها يهود
و نصارى مىشود. ولى تعبير دوم يعنى آنان كه كتاب برايشان نازل شده ،
شامل مشركين هم مىشود، چون كتاب خدا براى عموم بشر نازل شده، و در قرآن كريم
تصريح فرموده به اينكه خداى تعالى در اولين روز تشكيل اجتماع بشرى، و بروز
اختلافهاى حيوانى در بينشان كتاب براى آنان نازل كرد، يعنى شريعت و قانونى بر
ايشان تشريع كرد تا در اختلافهايى كه در امور زندگى و حيوانيشان رخ مىدهد حكومت
كند، ولى بشر بعد از آمدن شريعت هم آن اختلافهاى قبلى را در شريعت خدا سرايت
دادند، با اينكه حق برايشان روشن شده و حجت بر آنان تمام گشته بود، پس به حكم اين
آيات، عموم بشر مشمول كتب آسمانى بوده و هستند، چيزى كه هست در اثر اختلاف (ناشى
از پيروى هواى نفس)، بشر چند طايفه شدند، بعضىها به كلى فراموش كردند كه كتابى از
ناحيه آفريدگارشان برايشان نازل شده، و بعضى ديگر اين معنا را از ياد نبردند و
ليكن هواى نفس را در دين خدا رخنه داده، به دينى تحريف شده متدين شدند، طايفهاى
ديگر دين خدا را بدون كم و كاست حفظ كرده، بدان متدين شدند، اينك يكى از آن آيات
از نظر خواننده مىگذرد:
[1] و چون بعثت عيسى براى روشنگرى و بيان بود، به مردم خود گفت:
من براى شما حكمت آوردم، تا برايتان بيان كنم پارهاى از آنچه راى كه مورد اختلاف
شما است، پس از خدا پروا نموده مرا اطاعت كنيد، و بدانيد كه اللَّه تعالى تنها رب
من و رب شما است، پس تنها او راى بپرستيد، كه اين است صراط مستقيم، ولى گروهها در
بين خود اختلاف كردند. سوره زخرف، آيه 62- 65.
نام کتاب : ترجمه تفسیر المیزان نویسنده : علامه طباطبایی جلد : 20 صفحه : 574