كوه‌ها را قطع كردند و به صورت خانه در آوردند، پس اين جمله در معناى آيه‌(وَ تَنْحِتُونَ مِنَ الْجِبالِ بُيُوتاً)[1] است.

[وجه توصيف فرعون به ذى الاوتاد ]

(وَ فِرْعَوْنَ ذِي الْأَوْتادِ) منظور از اين فرعون، فرعون زمان موسى (ع) است، و اگر او را ذى الاوتاد خوانده براى اين بوده كه- بنا بر آنچه در روايات آمده- هر گاه مى‌خواسته كسى را شكنجه كند، روى زمين مى‌خوابانده، و با چهار ميخ چهار دست و پايش را به زمين ميخكوب مى‌كرده، و چه بسا روى چوب مى‌خوابانده، و او را ميخكوب مى‌كرده، مؤيد اين روايات، رفتارى است كه قرآن از فرعون نسبت به ساحرانى حكايت نموده كه به موسى ايمان آوردند كه به ايشان گفت:(وَ لَأُصَلِّبَنَّكُمْ فِي جُذُوعِ النَّخْلِ)[2]، معلوم مى‌شود هر كس را مى‌خواستند دار بزنند دو دست و دو پايش را بر چوبه صليب ميخكوب مى‌كردند.

(الَّذِينَ طَغَوْا فِي الْبِلادِ فَأَكْثَرُوا فِيهَا الْفَسادَ) اين دو آيه صفت نامبردگان از عاد و ثمود و فرعون است، مى‌فرمايد اينها اقوام و اشخاصى بودند كه در بلاد طغيان نموده، فساد را در آنها گسترده كردند.

(فَصَبَّ عَلَيْهِمْ رَبُّكَ سَوْطَ عَذابٍ) كلمه صب در مورد آب، به معناى ريختن آن است، و اما در مورد شلاق عذاب، كنايه است از عذاب پشت سرهم و شديد، و نكره آوردن كلمه عذاب به منظور بزرگ جلوه دادن آن است،.

و معناى آيه اين است كه: پروردگارت به خاطر طغيان و گسترش دادن فساد، عذاب شديدى بر اين طاغيان نازل كرد، عذابى پشت سر هم و غير قابل وصف.

(إِنَّ رَبَّكَ لَبِالْمِرْصادِ) كلمه مرصاد به معناى آن محلى است كه در آنجا به كمين بنشينند و منتظر رسيدن شكار و يا دشمن باشند، و بر مرصاد بودن خداى تعالى با اينكه او منزه است از نشستن در مكان، كنايه‌اى است تمثيلى، كه مى‌خواهد بفهماند خداى تعالى مراقب اعمال بندگانش است، همانطور كه انسان در كمين نشسته مراقب حركات و سكنات دشمن خويش است، و منتظر است تا او را دستگير كند و يا به قتل برساند، و خود او هيچ خبر ندارد از اينكه دشمنش‌

[1] از كوه خانه‌ها مى‌تراشيد. سوره شعراء، آيه 149.

[2] به طور قطع همه شما را بر چوبهاى خرما بدار مى‌آويزم. سوره طه، آيه 71.