آورد، براى اين بود كه به اصطلاح ادبيات، قصر قلب كرده باشد، و معناى آن اين شود: پس امروز كسانى كه ايمان آوردند به كفار مى‌خندند، نه اينكه كفار به مؤمنين بخندند هم چنان كه در دنيا مى‌خنديدند.

(عَلَى الْأَرائِكِ يَنْظُرُونَ هَلْ ثُوِّبَ الْكُفَّارُ ما كانُوا يَفْعَلُونَ) ثواب [1] در اصل به معناى مطلق جزا بوده، چه كيفر و چه پاداش، ولى بعدها استعمالش در خصوص پاداش غلبه يافته است، و جمله على الارائك خبر بعد از خبر است براى مبتداى‌(الَّذِينَ آمَنُوا) و جمله‌(يَنْظُرُونَ) خبر سوم آن است، و جمله‌(هَلْ ثُوِّبَ ...) مربوط به جمله‌(يَنْظُرُونَ) و قائم مقام مفعول آن است‌[2].

و معناى آيه اين است كه آنهايى كه ايمان آوردند بر بالاى تخت‌هايى در حجله قرار دارند، و به كيفر كفار تماشا مى‌كنند، كيفرى كه به جرم افعال نكوهيده بدان مبتلا شدند، كه يكى از آن افعال مسخره كردن و خنديدن به مؤمنين بود، و به اين اكتفاء ننموده وقتى نزد هم فكران خود برمى‌گشتند خوشحالى مى‌كردند كه من چنين و چنان كردم، و تازه مؤمنين را گمراه مى‌خواندند.

بحث روايتى [ (چند روايت حاكى از اينكه مراد از(الَّذِينَ أَجْرَمُوا) منافقين و از(الَّذِينَ آمَنُوا) امير المؤمنين 7 است)]

در تفسير قمى در ذيل آيه‌(وَ فِي ذلِكَ فَلْيَتَنافَسِ الْمُتَنافِسُونَ) امام (ع) فرموده: تنافس و مسابقه در آن ثوابهايى كه ما وعده داديم و مؤمنين در طلب آنند[3].

و در مجمع البيان در ذيل آيه‌(وَ إِذا مَرُّوا بِهِمْ يَتَغامَزُونَ) مى‌گويد: بعضى گفته‌اند اين آيه در شان على بن ابى طالب (و دفاع از آن جناب) نازل شده، و جريان از اين قرار بوده كه روزى آن جناب با چند نفر از مسلمانان نزد رسول خدا 6 مى‌آمدند، منافقين ايشان را مسخره كردند و خنديدند، و به يكديگر اشاره‌ها كرده سپس نزد همفكران خود برگشته و گفتند: ما امروز اصلع (كسى كه جلو سرش مو ندارد، و منظورشان على، ع) را ديديم و به او خنديديم. بدنبال اين جريان بود كه اين آيه نازل شد در

[1] كلمه ثواب چون سلام مصدر باب تفعيل است، مترجم .

[2] به عبارت ساده‌تر به جاى اينكه بفرمايد ينظرون ثواب الكفار ، و خود مفعول را بياورد، جمله استفهاميه‌اى را جانشين آن كرده است، مترجم .

[3] تفسير قمى، ج 2، ص 411، ط نجف.