جزا، اين است كه روز جزا را منكريد.

در آيه (يا أَيُّهَا الْإِنْسانُ‌) خطاب را متوجه انسان نموده شش مرتبه ضمير كاف خطاب مفرد به آن برگردانيد، ناگهان در آيه مورد بحث ضمير را جمع مخاطب كرد، تا بفهماند هر كس كه در معصيت و كفر با انسان شريك باشد تنها علت كفر و نافرمانيش نداشتن ايمان به روز جزا است.

(وَ إِنَّ عَلَيْكُمْ لَحافِظِينَ كِراماً كاتِبِينَ يَعْلَمُونَ ما تَفْعَلُونَ) اين آيه شريفه اشاره دارد به اينكه اعمال انسان غير از طريق يادآورى خود صاحب عمل، از طريقى ديگر نيز محفوظ است، و آن محفوظ بودن اعمال با نوشتن فرشتگان نويسنده اعمال است، كه در طول زندگى هر انسانى موكل بر او هستند، و بر معيار آن اعمال پاداش و كيفر مى‌بينند، هم چنان كه فرمود:(وَ نُخْرِجُ لَهُ يَوْمَ الْقِيامَةِ كِتاباً يَلْقاهُ مَنْشُوراً اقْرَأْ كِتابَكَ كَفى‌ بِنَفْسِكَ الْيَوْمَ عَلَيْكَ حَسِيباً)[1].

(وَ إِنَّ عَلَيْكُمْ لَحافِظِينَ)- يعنى از ناحيه ما حافظانى موكل بر شما هستند، كه اعمال شما را با نوشتن حفظ مى‌كنند، اين آن معنايى است كه سياق افاده‌اش مى‌كند.

(كِراماً كاتِبِينَ)- حافظانى كه داراى كرامت و عزتى نزد خداى تعالى هستند، و اين توصيف يعنى توصيف ملائكه به كرامت در قرآن كريم مكرر آمده، و بعيد نيست كه با كمك سياق بگوييم مراد اين است كه فرشتگان به حسب خلقت موجوداتى مصون از گناه و معصيت، و مفطور بر عصمت هستند، مؤيد اين احتمال آيه شريفه‌(بَلْ عِبادٌ مُكْرَمُونَ لا يَسْبِقُونَهُ بِالْقَوْلِ وَ هُمْ بِأَمْرِهِ يَعْمَلُونَ)[2] است، كه دلالت دارد بر اينكه ملائكه اراده نمى‌كنند مگر آنچه را كه خدا اراده كرده باشد و انجام نمى‌دهند مگر آنچه را كه او دستور داده باشد، و همچنين آيه‌(كِرامٍ بَرَرَةٍ)[3].

و مراد از كتابت در كلمه كاتبين نوشتن اعمال است، به شهادت اينكه مى‌فرمايد:

(يَعْلَمُونَ ما تَفْعَلُونَ) و در تفسير آيه‌(إِنَّا كُنَّا نَسْتَنْسِخُ ما كُنْتُمْ تَعْمَلُونَ)[4] گفتارى در معناى‌

[1] روز قيامت برايش نامه‌اى بيرون مى‌آوريم كه آن را گشوده مى‌بيند، به او گفته مى‌شود كتابت را بخوان كه در امروز خودت براى حساب‌رسى عليه خودت كافى هستى. سوره اسرى، آيه 12 و 14.

[2] بلكه اينها بندگان شايسته او هستند كه هرگز در سخن بر او پيشى نمى‌گيرند و به فرمان او عمل مى‌كنند. سوره انبياء، آيه 26 و 27.

[3] والا مقام و فرمانبردار و نيكوكار. سوره عبس، آيه 16.

[4] ما آنچه را انجام مى‌داديد مى‌نوشتيم. سوره جاثيه، آيه 29.