نام کتاب : ترجمه تفسیر المیزان نویسنده : علامه طباطبایی جلد : 20 صفحه : 313
زمان و نه
مصدر ميمى، بلكه همانطور كه گفتيم صفات، به نوعى عنايت محل استقرار و مكان فرض شده
است.
در
آيه مورد بحث هم مقام خداى تعالى به همين معنا است، يعنى صفت ربوبيت و ساير صفات
كريمه او چون علم و قدرت مطلقهاش و قهر و غلبهاش و رحمت و غضبش كه از لوازم
ربوبيت او است، مقام او است، كه در آيه(وَ لا تَطْغَوْا
فِيهِ فَيَحِلَّ عَلَيْكُمْ غَضَبِي وَ مَنْ يَحْلِلْ عَلَيْهِ غَضَبِي فَقَدْ
هَوى وَ إِنِّي لَغَفَّارٌ لِمَنْ تابَ وَ آمَنَ وَ عَمِلَ صالِحاً ثُمَّ
اهْتَدى)[1]، و
آيه(نَبِّئْ عِبادِي أَنِّي أَنَا الْغَفُورُ الرَّحِيمُ وَ
أَنَّ عَذابِي هُوَ الْعَذابُ الْأَلِيمُ)[2]،
مقام خود را به بندگانش اعلام مىدارد.
پس
مقام خداى تعالى كه بندگان خود را از آن مىترساند همان مرحله ربوبيت او است كه
مبدأ رحمت و مغفرت او نسبت به كسانى است كه ايمان آورده تقوى پيشه كنند، و نيز
مبدأ عذاب سخت و عقاب شديد او است، نسبت به كسانى كه آيات او را تكذيب نموده و
نافرمانيش كنند.
بعضى[3]
از مفسرين گفتهاند: مراد از مقام رب ، مقام پروردگار در قيامت است، آن
هنگامى كه از اعمال او سؤال مىكند، ولى اين نظريه بطورى كه ملاحظه مىكنيد درست
نيست، چون در آن جا نيز خداى تعالى مكان قيام ندارد.
و
بعضى[4] ديگر
گفتهاند: معناى اينكه فرمود: از مقام پروردگارش مىترسد ترس بطريق
ديدن عظمت است هم چنان كه همين سخن را در معناى جمله(أَكْرِمِي مَثْواهُ) بعضى گفتهاند منظور از مثوا اطاق
زندگى نيست بلكه مقام و منزلت است.
بحث
روايتى [ (رواياتى در باره سوگندهاى سوره نازعات، استبعاد معاد توسط كفار، خوف از
مقام پروردگار، پيروى از هوى)]
در
كتاب فقيه آمده كه على بن مهزيار گفته به امام جواد (ع) عرضه داشتم
[1] در آنچه روزيتان كردهايم طغيان مكنيد كه غضب من بر شما وارد
مىشود، و كسى كه غضب من بر او حلول كند سقوط مىكند و من آمرزگار هر كسى هستم كه
توبه نموده ايمان آورد و عمل صالح كند، و در آخر هدايت شود. سوره طه، آيه 82.
[2] به بندگانم خبر بده كه تنها من غفور و رحيمم، و اينكه عذاب
من همان عذاب اليم است.