خوب مى‌نويسد، و هم مى‌گوييم دست او چنين هنرى از خود نشان مى‌دهد، و هم خود او مى‌گويد: اين قلم خوب مى‌نويسد.

و نيز منافات ندارد كه بنا به بيان گذشته ما، ملائكه واسطه در تدبير باشند، و از سوى ديگر چنانچه از كلام خداى تعالى استفاده مى‌شود بعضى از ملائكه و يا همه آنان دائما در حال عبادت و تسبيح و سجده باشند، مانند آيه‌(وَ مَنْ عِنْدَهُ لا يَسْتَكْبِرُونَ عَنْ عِبادَتِهِ وَ لا يَسْتَحْسِرُونَ يُسَبِّحُونَ اللَّيْلَ وَ النَّهارَ لا يَفْتُرُونَ)[1]، و آيه‌(إِنَّ الَّذِينَ عِنْدَ رَبِّكَ لا يَسْتَكْبِرُونَ عَنْ عِبادَتِهِ وَ يُسَبِّحُونَهُ وَ لَهُ يَسْجُدُونَ)[2].

براى اينكه ممكن است ملائكه در حين انجام ماموريت خداى تعالى و تدبير امور دنيا سجده و تسبيح را هم انجام بدهند، هم چنان كه چه بسا اين عدم منافات از آيه زير استشمام مى‌شود(وَ لِلَّهِ يَسْجُدُ ما فِي السَّماواتِ وَ ما فِي الْأَرْضِ مِنْ دابَّةٍ وَ الْمَلائِكَةُ وَ هُمْ لا يَسْتَكْبِرُونَ)[3].

[ (بيان) معناى اينكه در باره قيامت فرمود:(يَوْمَ تَرْجُفُ الرَّاجِفَةُ تَتْبَعُهَا الرَّادِفَةُ)]

(يَوْمَ تَرْجُفُ الرَّاجِفَةُ تَتْبَعُهَا الرَّادِفَةُ) كلمه راجفه به صيحه‌هاى عظيمى تفسير شده كه در آن تردد و اضطرابى باشد، و كلمه رادفه به صيحه متاخر تابع تفسير شده، در نتيجه بنا بر اين تفسير، دو آيه مورد بحث با دو نفخه صور تطبيق مى‌شود، كه آيه زير هم بر آنها دلالت دارد، مى‌فرمايد:(وَ نُفِخَ فِي الصُّورِ فَصَعِقَ مَنْ فِي السَّماواتِ وَ مَنْ فِي الْأَرْضِ إِلَّا مَنْ شاءَ اللَّهُ ثُمَّ نُفِخَ فِيهِ أُخْرى‌ فَإِذا هُمْ قِيامٌ يَنْظُرُونَ)[4].

ولى بعضى‌[5] گفته‌اند: راجفه به معناى هر محركى است كه متحرك را به شدت تكان‌

[1] كسانى كه نزد اويند از عبادت او نه استكبار مى‌ورزند و نه خسته مى‌شوند و شب و روز او را تسبيح مى‌گويند و سست هم نمى‌شوند. سوره انبياء، آيه 20.

[2] آنان كه نزد پروردگار تواند، از عبادت او استكبار نمى‌ورزند، و تسبيحش نموده برايش سجده مى‌كنند. سوره اعراف، آيه 206.

[3] براى خدا سجده مى‌كند آنچه كه در آسمانها و زمين است، از جنبنده و ملائكه و آنها از عبادت او استكبار ندارند. سوره نحل، آيه 49.

[4] و در صور دميده مى‌شود، پس هر كس كه در آسمانها و هر كس كه در زمين باشد غش مى‌كند مگر كسى كه خدا بخواهد، و سپس بار دوم در آن دميده مى‌شود، كه ناگهان همه به حال ايستاده تماشا مى‌كنند. سوره زمر، آيه 68.

[5] روح المعانى، ج 30، ص 26.