نام کتاب : ترجمه تفسیر المیزان نویسنده : علامه طباطبایی جلد : 20 صفحه : 249
موقفى ديگر
بر دهان آنان مهر مىزنند و نمىتوانند سخن بگويند، و ما در تفسير آيه شريفه(يَوْمَ يَأْتِ لا تَكَلَّمُ نَفْسٌ
إِلَّا بِإِذْنِهِ)[1]، بيانى در اين باره داشتيم، بدانجا مراجعه شود.
(هذا يَوْمُ الْفَصْلِ جَمَعْناكُمْ وَ الْأَوَّلِينَ فَإِنْ كانَ لَكُمْ كَيْدٌ
فَكِيدُونِ) روز قيامت را از اين جهت يوم الفصل خوانده كه خداى تعالى در آن روز
جدا سازى مىكند، و ميان اهل حق و اهل باطل با داورى خود جدايى مىاندازد، هم چنان
كه فرمود:(إِنَّ رَبَّكَ هُوَ يَفْصِلُ بَيْنَهُمْ يَوْمَ
الْقِيامَةِ فِيما كانُوا فِيهِ يَخْتَلِفُونَ)[2]، و
نيز فرموده:(إِنَّ رَبَّكَ يَقْضِي بَيْنَهُمْ يَوْمَ الْقِيامَةِ
فِيما كانُوا فِيهِ يَخْتَلِفُونَ)[3] كه
در يكى تعبير به فصل، و در ديگرى تعبير به قضا كرده است.
و
خطاب كم- شما را در جمله(جَمَعْناكُمْ وَ
الْأَوَّلِينَ) به تكذيبگران اين امت است، بدان جهت كه جزء
آخرين هستند، و به همين جهت در مقابل اولين قرارشان داد، و در جاى
ديگر به نحو جامع فرموده: امروز روزى است كه همه مردم در آن جمع مىشوند،(ذلِكَ يَوْمٌ مَجْمُوعٌ لَهُ النَّاسُ)[4] و
در جاى ديگر فرموده:( وَ حَشَرْناهُمْ)(فَلَمْ نُغادِرْ مِنْهُمْ أَحَداً )[5].
و
معناى اينكه فرمود:(فَإِنْ كانَ لَكُمْ كَيْدٌ
فَكِيدُونِ) اين است كه اگر شما حيلهاى عليه من داريد تا با آن حيله عذاب مرا
از خود دفع كنيد، آن حيله را بكار ببريد، و اين خطاب را اصطلاحا تعجيزى مىگويند،
و معنايش اين است كه شما چنين نيرويى نداريد، در آن روز به طور كلى همه نيروها از
شما گرفته مىشود، و با ظهور اين حقيقت كه لا قوة الا للَّه خود ستمكاران
با ديدن عذاب يقين مىكنند، و بلكه مىبينند كه قوت همهاش از آن خدا است، و اينكه
خدا شديد العذاب است، و اين زمانى است كه پيشوايان از پيروان خود بيزارى مىجويند،
و عذاب را مىبينند، و همه اسبابها از كار مىافتد[6].
و
اين آيه يعنى آيه(فَإِنْ كانَ لَكُمْ كَيْدٌ فَكِيدُونِ)
مدلولى وسيعتر از آيه شريفه زير
[1] آن روز كه فرا رسد هيچ كس جز به اجازه او سخن نمىگويد. سوره
هود، آيه 105.
[2] البته خداى تو در روز قيامت در آنچه اين مردم اختلاف
انگيختند حكم خواهد كرد. سوره سجده، آيه 25.
[3] پروردگار تو در روز قيامت ميان آنها در آنچه اختلاف كردند
داورى خواهد كرد. سوره يونس، آيه 93.
[4] همان روز است كه مردم در آن جمع مىشوند، سوره هود، آيه 103.
[5] و همه آنها را محشور مىكنيم و احدى از ايشان را از قلم
نمىاندازيم. سوره كهف، آيه 47.