موقفى ديگر بر دهان آنان مهر مى‌زنند و نمى‌توانند سخن بگويند، و ما در تفسير آيه شريفه‌(يَوْمَ يَأْتِ لا تَكَلَّمُ نَفْسٌ إِلَّا بِإِذْنِهِ)[1]، بيانى در اين باره داشتيم، بدانجا مراجعه شود.

(هذا يَوْمُ الْفَصْلِ جَمَعْناكُمْ وَ الْأَوَّلِينَ فَإِنْ كانَ لَكُمْ كَيْدٌ فَكِيدُونِ) روز قيامت را از اين جهت يوم الفصل خوانده كه خداى تعالى در آن روز جدا سازى مى‌كند، و ميان اهل حق و اهل باطل با داورى خود جدايى مى‌اندازد، هم چنان كه فرمود:(إِنَّ رَبَّكَ هُوَ يَفْصِلُ بَيْنَهُمْ يَوْمَ الْقِيامَةِ فِيما كانُوا فِيهِ يَخْتَلِفُونَ)[2]، و نيز فرموده:(إِنَّ رَبَّكَ يَقْضِي بَيْنَهُمْ يَوْمَ الْقِيامَةِ فِيما كانُوا فِيهِ يَخْتَلِفُونَ)[3] كه در يكى تعبير به فصل، و در ديگرى تعبير به قضا كرده است.

و خطاب كم- شما را در جمله‌(جَمَعْناكُمْ وَ الْأَوَّلِينَ) به تكذيب‌گران اين امت است، بدان جهت كه جزء آخرين هستند، و به همين جهت در مقابل اولين قرارشان داد، و در جاى ديگر به نحو جامع فرموده: امروز روزى است كه همه مردم در آن جمع مى‌شوند،(ذلِكَ يَوْمٌ مَجْمُوعٌ لَهُ النَّاسُ)[4] و در جاى ديگر فرموده:( وَ حَشَرْناهُمْ‌)(فَلَمْ نُغادِرْ مِنْهُمْ أَحَداً )[5].

و معناى اينكه فرمود:(فَإِنْ كانَ لَكُمْ كَيْدٌ فَكِيدُونِ) اين است كه اگر شما حيله‌اى عليه من داريد تا با آن حيله عذاب مرا از خود دفع كنيد، آن حيله را بكار ببريد، و اين خطاب را اصطلاحا تعجيزى مى‌گويند، و معنايش اين است كه شما چنين نيرويى نداريد، در آن روز به طور كلى همه نيروها از شما گرفته مى‌شود، و با ظهور اين حقيقت كه لا قوة الا للَّه خود ستمكاران با ديدن عذاب يقين مى‌كنند، و بلكه مى‌بينند كه قوت همه‌اش از آن خدا است، و اينكه خدا شديد العذاب است، و اين زمانى است كه پيشوايان از پيروان خود بيزارى مى‌جويند، و عذاب را مى‌بينند، و همه اسبابها از كار مى‌افتد[6].

و اين آيه يعنى آيه‌(فَإِنْ كانَ لَكُمْ كَيْدٌ فَكِيدُونِ) مدلولى وسيع‌تر از آيه شريفه زير

[1] آن روز كه فرا رسد هيچ كس جز به اجازه او سخن نمى‌گويد. سوره هود، آيه 105.

[2] البته خداى تو در روز قيامت در آنچه اين مردم اختلاف انگيختند حكم خواهد كرد. سوره سجده، آيه 25.

[3] پروردگار تو در روز قيامت ميان آنها در آنچه اختلاف كردند داورى خواهد كرد. سوره يونس، آيه 93.

[4] همان روز است كه مردم در آن جمع مى‌شوند، سوره هود، آيه 103.

[5] و همه آنها را محشور مى‌كنيم و احدى از ايشان را از قلم نمى‌اندازيم. سوره كهف، آيه 47.

[6] سوره بقره، آيه 166.