(وَ إِذَا الرُّسُلُ أُقِّتَتْ)- يعنى و روزى كه زمان حضور انبيا
براى شهادت عليه امتها معين مىشود، و يا آن زمانى كه منتظر رسيدنش هستيم تا
رسولان عليه امتها شهادت دهند فرا مىرسد. و كلمه اقتت فعل ماضى
مجهول از باب تفعيل از مصدر تاقيت است، كه به معناى توقيت و تعيين وقت است، و در
باره شهادت انبيا در جاى ديگر فرموده:(فَلَنَسْئَلَنَّ
الَّذِينَ أُرْسِلَ إِلَيْهِمْ وَ لَنَسْئَلَنَّ الْمُرْسَلِينَ)[2]، و
نيز فرموده:(يَوْمَ يَجْمَعُ اللَّهُ الرُّسُلَ فَيَقُولُ ما ذا
أُجِبْتُمْ)[3].
(
لِأَيِّ يَوْمٍ أُجِّلَتْ) ...(لِلْمُكَذِّبِينَ ) كلمه أجل به معناى مدتى است كه براى
چيزى معين شده باشد و تاجيل به معناى اجل قرار دادن براى چيزى است، كه
البته در لازمه آن كه همان تاخير باشد نيز استعمال مىشود، مثلا وقتى
مىگويند: قرض مؤجل معنايش قرض مدتدار است، به خلاف قرض
حال كه به معناى قرض فورى است، و اين معنا با آيه مناسبتر است تا معناى
لغوى كلمه. و ضمير در اجلت به امور مذكور يعنى طمس نجوم، شكافتن
آسمان، ريشه كن شدن كوهها، و تعيين وقت شهادت رسولان بر مىگردد. و معناى آيه اين
است كه:
اين
امور براى چه روزى تاخير داده شده، و خلاصه چه روزى صورت مىگيرد.
اين
احتمال هم داده شده كه: كلمه اجلت به معناى مدت قرار دادن براى چيزى
باشد، و ضمير مقدر در آن به رسل و يا به آنچه كه كلام بدان اشعار دارد، و مربوط به
اخبارى است كه رسولان از احوال آخرت دادهاند برگردد، و معنا چنين باشد: چند سال و
يا چند قرن به رسولان مهلت دادهاند تا بعد از آن مهلت براى شهادت حاضر شوند، و يا
چند قرن معين كردهاند تا بعد از آن آنچه انبيا خبر دادهاند واقع شود، و صحنه هول
انگيز قيامت و تعذيب كفار و تنعيم مؤمنين محقق گردد. و ليكن اين احتمال خالى از
خفا و ابهام نيست.
اين
آيه شريفه و آيه بعدش يعنى مجموع(لِأَيِّ يَوْمٍ أُجِّلَتْ
لِيَوْمِ الْفَصْلِ) به صورت سؤال
[1] از تو از كوهها مىپرسند، بگو پروردگارم به نحوى ناگفتنى
آنها را از بين مىبرد. سوره طه، آيه 105.
[2] به طور قطع از مردمى كه رسولان به سويشان گسيل شدند، و از
خود رسولان سؤال خواهيم كرد. سوره اعراف، آيه 6.
[3] روزى كه خدا رسولان را جمع مىكند، و از ايشان مىپرسد
امتها چه جوابى به شما دادند.
سوره مائده، آيه 109.
نام کتاب : ترجمه تفسیر المیزان نویسنده : علامه طباطبایی جلد : 20 صفحه : 240