توانايى كه خداى سبحان به ما داده، خدايى كه مالك هر چيز است، و مملوك چيزى نيست هم چنان كه خودش فرمود:(قُلْ فَمَنْ يَمْلِكُ مِنَ اللَّهِ شَيْئاً)[1].

علاوه بر اين خداى سبحان هر چند اهل اطاعت را وعده نجات داده، و هر چند خودش فرموده: خدا خلف وعده نمى‌كند، ليكن اين هم هست كه وعده، اطلاق قدرت او را مقيد نمى‌كند، پس او در عين اينكه خلف وعده نمى‌كند به هر چه بخواهد قادر است، و مشيتش نافذ، در نتيجه در هيچ حالى نمى‌توان از او ايمن بود، به اين معنا كه چنين نيست كه نسبت به خلف وعده‌اش قادر نباشد، و به همين جهت است كه مى‌بينيم با اينكه ملائكه خود را به عصمت معرفى كرده به خوف هم توصيفشان نموده، مى‌فرمايد:(يَخافُونَ رَبَّهُمْ)[2]، و با اينكه انبياى خود را معصوم معرفى نموده در باره آنان فرموده:(وَ يَخْشَوْنَهُ وَ لا يَخْشَوْنَ أَحَداً إِلَّا اللَّهَ)[3]، همين طور در عين اينكه در آخر آيات مورد بحث به طور جزم در باره مؤمنين فرموده‌(أُولئِكَ فِي جَنَّاتٍ مُكْرَمُونَ)، در عين حال در آيه مورد بحث مى‌فرمايد از عذاب خدا اشفاق و ترس دارند.

(إِنَّ عَذابَ رَبِّهِمْ غَيْرُ مَأْمُونٍ) اين جمله علت ترس مؤمنين از عذاب پروردگارشان را بيان نموده، روشن مى‌سازد كه مؤمنين در ترسيدن از عذاب مصابند، و وجه آن را بيان كرديم.

( وَ الَّذِينَ هُمْ لِفُرُوجِهِمْ حافِظُونَ‌) ...(هُمُ العادُونَ ) تفسير اين سه آيه در اول سوره مؤمنون گذشت.

[مقصود از مراعات امانات و عهد و مراد از محافظت بر صلاة]

(وَ الَّذِينَ هُمْ لِأَماناتِهِمْ وَ عَهْدِهِمْ راعُونَ) آنچه از كلمه امانات زودتر از هر معنايى به ذهن مى‌رسد، انواع امانت‌هايى است كه مردم به يكديگر اعتماد نموده، و هر يك به ديگرى مى‌سپارد، از قبيل مال و جان و عرض، و شخص امين رعايت آن را نموده در حفظش مى‌كوشد و به آن خيانت نمى‌كند، و به قول بعضى از مفسرين به صيغه جمع آمدنش به اعتبار انواع آن است، به خلاف عهد كه چون انواع مختلفى ندارد مفرد آمده.

ولى بعضى‌[4] گفته‌اند: منظور تنها مال و جان و عرض نيست، بلكه مطلق وظايف‌

[1] چه كسى غير از خدا مالك چيزى است. سوره مائده، آيه 17.

[2] از پروردگارشان مى‌ترسند. سوره نحل، آيه 50.

[3] از خدا مى‌ترسند و از احدى جز خدا نمى‌ترسند. سوره احزاب، آيه 39.

[4] مجمع البيان، ج 10، ص 356.