و رسولش، و ايمان به روز جزا هم چنان كه در آيه‌(أُولئِكَ لَمْ يُؤْمِنُوا فَأَحْبَطَ اللَّهُ أَعْمالَهُمْ)[1] و آياتى ديگر از اين معنا خبر داده، لذا ابرار كسانى هستند كه عمل خير را به خاطر ايمان به خدا و رسول او و روز جزا انجام مى‌دهند، چون ايمانشان ايمان رشد و بصيرت است، يعنى خود را بنده و مملوك پروردگار خود مى‌دانند، و معتقدند كه خلق و امرشان به دست او است، و خودشان مالك نفع و ضررى براى خود نيستند، قهرا معتقدند كه نبايد اراده كنند مگر چيزى را كه پروردگارشان اراده كرده، و انجام ندهند مگر عملى را كه او بپسندد، در نتيجه اراده او را بر اراده خودشان مقدم مى‌دارند، و براى خشنودى او عمل مى‌كنند، هر چند كه به ضرر خودشان تمام شود، بر آن ضرر و ناسازگارى با ميل درونى خود صبر مى‌كنند، و زحمت اطاعت او را تحمل نموده، آنچه مى‌كنند به خاطر خشنودى او مى‌كنند، و در نتيجه در مرحله عمل عبوديت را خالص براى خدا مى‌سازند.

اين صفات همان صفاتى است كه خداى سبحان ابرار را با آن توصيف كرده، اينك آيات آن از نظر خواننده مى‌گذرد:(إِنَّما نُطْعِمُكُمْ لِوَجْهِ اللَّهِ لا نُرِيدُ مِنْكُمْ جَزاءً وَ لا شُكُوراً)[2]،(وَ جَزاهُمْ بِما صَبَرُوا)[3]،(لَيْسَ الْبِرَّ أَنْ تُوَلُّوا وُجُوهَكُمْ قِبَلَ الْمَشْرِقِ وَ الْمَغْرِبِ وَ لكِنَّ الْبِرَّ مَنْ آمَنَ بِاللَّهِ)[4]، و ما در تفسير همين آيه در سوره بقره سخنى پيرامون معناى بر داشتيم، در آيه 15 سوره مطففين نيز بحثى خواهيم داشت ان شاء اللَّه.

و از آيه مورد بحث كه مى‌فرمايد:(إِنَّ الْأَبْرارَ يَشْرَبُونَ ...) از آنجا كه در مقابل آيه‌(إِنَّا أَعْتَدْنا لِلْكافِرِينَ ...) كه بيانگر حال كفار در آخرت است قرار گرفته اين معنا به ذهن مى‌آيد كه مى‌خواهد حال ابرار در آخرت را بيان كند، و بفهماند كه ايشان در بهشت از شرابى ممزوج به كافور مى‌نوشند، شرابى خنك و معطر.

[توضيحى در مورد تنعم ابرار و نوشيدنشان از چشمه‌اى كه‌(يَشْرَبُ بِها عِبادُ اللَّهِ ...)]

(عَيْناً يَشْرَبُ بِها عِبادُ اللَّهِ يُفَجِّرُونَها تَفْجِيراً) كلمه عينا اگر منصوب شده به خاطر حذف حرف جر بوده، و تقدير آن من عين

[1] ايشان به خاطر اينكه ايمان نياوردند خدا اعمالشان را بى‌نتيجه كرد. سوره احزاب، آيه 19.

[2] ما شما را براى خدا طعام مى‌كنيم و هيچ پاداش و تشكرى از شما نمى‌خواهيم. سوره دهر، آيه 9.

[3] و پاداش ايشان در برابر شكيباييشان( بهشت و لباسهاى حرير بهشتى است). سوره دهر، آيه 12.

[4] احسان اين نيست كه چهره‌ها را به سوى مشرق و مغرب كنيد، احسان عمل آن كسى است كه به خدا ايمان داشته باشد. سوره بقره، آيه 177.