نام کتاب : ترجمه تفسیر المیزان نویسنده : علامه طباطبایی جلد : 2 صفحه : 71
پنجاه نفر از تيراندازان موكل بر دهانه دره احد
كرده بود، رفقايش گريختند، و او با يازده نفر ديگر پاىمردى كردند تا در همان دهانه
دره شهيد شدند.
برادر اين
عبد اللَّه يعنى خوات بن جبير در جنگ خندق پير مردى ناتوان بود، و با زبان روزه با
رسول خدا ص كار مىكرد، هنگام عصر نزد خانوادهاش آمد، و پرسيد:
هيچ خوردنى
نزد شما يافت مىشود؟ گفتند: خوابت نبرد تا برايت طعامى درست كنيم، ولى تهيه غذا
طول كشيد، و او را خواب ربود، در حالى كه هنوز افطار نكرده بود، همين كه بيدار شد
به خانوادهاش گفت: طعام خوردن بر من حرام شد، ديگر امشب نمىتوانم چيزى بخورم،
صبح كه شد به سر كار خود در خندق رفت، و به كار حفر خندق پرداخت و از شدت ضعف
بىهوش شد، رسول خدا ص وضع او را ديد و به حالش رقت آورد.
از سوى ديگر
جوانانى بودند كه در شب رمضان پنهانى با همسران خود مباشرت مىكردند، لذا خداى
تعالى به منظور تخفيف بر اين دو طايفه اين آيه را نازل كرد، كه: (أُحِلَّ
لَكُمْ لَيْلَةَ الصِّيامِ الرَّفَثُ إِلى نِسائِكُمْ) ... ، كه در آن
مباشرت با زنان در شبهاى ماه رمضان حلال شد، و آيه:(حَتَّى
يَتَبَيَّنَ لَكُمُ الْخَيْطُ الْأَبْيَضُ مِنَ الْخَيْطِ الْأَسْوَدِ مِنَ
الْفَجْرِ) كه خوردن و آشاميدن را تا جدا شدن سفيدى روز از سياهى شب حلال كرد.[1] مؤلف: اينكه در روايت داشته (يعنى
خوردن و آميختن با زنان در شبهاى ماه رمضان بعد از خواب حرام بود- تا آنجا كه
فرمود- در اين ميان مردى ...) از كلام راوى است، نه كلام امام، و اين معنا به
روايات ديگرى نيز نقل شده، كه كلينى و عياشى و ديگران آن را آوردهاند، و در همه
آنها آمده كه سبب نازل شدن آيه: (وَ كُلُوا وَ اشْرَبُوا) ... ،
داستان خوات بن جبير انصارى بود، و سبب نازل شدن آيه: (أُحِلَّ لَكُمْ) ... ،
عملى بود كه جوانان مسلمين انجام مىدادند.
و در الدر
المنثور است كه عدهاى از علماى تفسير و حديث از براء بن عازب نقل كردهاند كه
گفت: اصحاب رسول خدا ص چنين بودند كه اگر كسى قبل از افطار مىخوابيد، آن شب و روز
آن شب غذا و آب نمىخورد، تا غروب فردا، و در اين ميان قيس بن صرمة انصارى روزه
بود، و آن روز در زمين خود مشغول كار شد همين كه افطار شد نزد همسرش آمد، و پرسيد،
طعامى دارى؟ گفت، نه، ليكن مىروم برايت تهيه مىكنم، در اين بين خواب بر او غلبه
كرد، و خوابيد، همسرش وقتى برگشت و ديد به خواب رفته دلش سوخت و گفت اى بيچاره
خوابت برد؟ همين كه شب به نيمه رسيد از گرسنگى بيهوش شد، جريانش را به رسول خدا ص
عرضه داشتند، پس اين آيه نازل شد: (أُحِلَّ لَكُمْ لَيْلَةَ
الصِّيامِ الرَّفَثُ)- تا