شب براى روزه‌دار در رمضان حرام نيست، پس مساله نسخى در بين نبوده.

آن گاه گفته‌اند منظور آيه شريفه اين بوده كه مردم را از اشتباه درآورد، و بفهماند اينكه گفتيم:(كُتِبَ عَلَيْكُمُ الصِّيامُ كَما كُتِبَ عَلَى الَّذِينَ مِنْ قَبْلِكُمْ)، اين تشبيه در اصل تشريع روزه بوده، نه اينكه خصوصيات روزه اسلام هم عين خصوصيات روزه در مسيحيت است، و اما اينكه فرموده: (حلال شد بر شما رفث در شبهاى روزه)، دلالت ندارد بر اينكه قبلا رفث حرام بوده، بلكه تنها مى‌خواهد بفرمايد اين عمل حلال است، هم چنان كه آيه:(أُحِلَّ لَكُمْ صَيْدُ الْبَحْرِ)[1] اين دلالت را ندارد، چون قبلا شكار دريا بر كسانى كه در احرام بودند حرام نبوده، تا اين آيه بخواهد آن را حلال كند.

و همچنين جمله:(عَلِمَ اللَّهُ أَنَّكُمْ كُنْتُمْ تَخْتانُونَ أَنْفُسَكُمْ) اين دلالت را ندارد، چون اين جمله تنها مى‌خواهد بفرمايد شما به نظر خودتان عمل حرامى را انجام مى‌داديد، و به نظر خود خيانت مى‌كرديد، در حالى كه خيانت نبوده، و بهمين جهت فرموده:(تَخْتانُونَ أَنْفُسَكُمْ)، و اگر واقعا سحرى خوردن بعد از خواب حرام بوده، بايد بفرمايد: (تختانون اللَّه، به خدا خيانت مى‌كرديد) هم چنان كه در آيه‌(لا تَخُونُوا اللَّهَ وَ الرَّسُولَ وَ تَخُونُوا أَماناتِكُمْ)[2] گناه را خيانت به خدا و رسول دانسته.

البته همه اينها در صورتى است كه منظور از (تختانون) خيانت باشد، و اما اگر مراد از آن، نقص باشد، كه مطلب روشن‌تر است، و خلاصه معناى آيه اين است كه خدا دانست كه شما به نظر خودتان خيانت مى‌كنيد، يعنى بهره خود را از اكل و شرب و عمل زناشويى ناقص مى‌كنيد.

و همچنين جمله‌(فَتابَ عَلَيْكُمْ وَ عَفا عَنْكُمْ) نيز صراحت ندارد بر اينكه نكاح در شب‌هاى رمضان حرام بوده.

ولى اين توجيه صحيح نيست، زيرا خلاف ظاهر آيه است، چون ظاهر جمله: (أُحِلَّ لَكُمْ‌) ... و جمله:(كُنْتُمْ تَخْتانُونَ أَنْفُسَكُمْ)، و جمله‌(فَتابَ عَلَيْكُمْ وَ عَفا عَنْكُمْ)، هر چند صريح در نسخ نيستند، اما كمال ظهور را در آن دارند، علاوه بر اينكه جمله: (فَالْآنَ بَاشِرُوهُنَ‌) ... ، نيز هست، چه اگر قبل از نزول آيه هم، حكم خدا همان جواز همخوابگى با زنان بود، جوازى مستمر از قبل از نزول آيه تا بعد از آن، ديگر معنا نداشت اينطور تعبير فرمايد كه (پس الان همخوابگى بكنيد)

[1] شكار دريا بر شما حلال است. سوره مائده آيه 9

[2] خيانت مكنيد به خدا و رسول و خيانت مكنيد امانت‌هاى خود را. سوره انفال آيه 27