و بر خلاف گفته شما فرد و جمعيتى كه نيروى معنويش قوى بوده و داراى دين حق و معارف حقه است، غالب مى‌شود، و به اين جهت غالب مى‌شود كه مظلوم است، و به اين جهت مظلوم است كه بر قول حق پايدارى مى‌كند و خداى تعالى كه خودش حق است، همواره حق را يارى مى‌كند، به اين معنا كه هر جا حق و باطل با هم روبرو شدند، باطل نمى‌تواند حجت حق را از بين ببرد.

و نيز خداى تعالى حامل حق را هم در صورتى كه در حملش صادق باشد يارى مى‌فرمايد، هم چنان كه در همان آيه فرمود: (وَ لَيَنْصُرَنَّ اللَّهُ مَنْ يَنْصُرُهُ، إِنَّ اللَّهَ لَقَوِيٌّ عَزِيزٌ، الَّذِينَ إِنْ مَكَّنَّاهُمْ فِي الْأَرْضِ أَقامُوا الصَّلاةَ ...) يعنى خدا آن ياوران حق را يارى مى‌كند كه وقتى قدرت پيدا كردند از نماز و زكات دست برندارند، و خلاصه در يارى كردن حق صادق باشند.

و در آخر مى‌فرمايد:(وَ لِلَّهِ عاقِبَةُ الْأُمُورِ) و با اين جمله، به تعدادى از آيات اشاره مى‌فرمايد كه از آنها بر مى‌آيد عالم كون در طريق كمال خود به سوى حق و صدق و سعادت حقيقى سير مى‌كند.

و در اين هم شكى نيست كه قرآن دلالت مى‌كند بر اينكه غلبه، همواره نصيب خدا و لشگر او است، به آيات زير توجه فرمائيد:(كَتَبَ اللَّهُ لَأَغْلِبَنَّ أَنَا وَ رُسُلِي)[1](وَ لَقَدْ سَبَقَتْ كَلِمَتُنا لِعِبادِنَا الْمُرْسَلِينَ، إِنَّهُمْ لَهُمُ الْمَنْصُورُونَ، وَ إِنَّ جُنْدَنا لَهُمُ الْغالِبُونَ)[2](وَ اللَّهُ غالِبٌ عَلى‌ أَمْرِهِ)[3].

و همچنين دسته دوم كه از آنها تنها آيه:(أَنْزَلَ مِنَ السَّماءِ ماءً فَسالَتْ أَوْدِيَةٌ بِقَدَرِها)[4]، را آورده بود، نمى‌خواهد در باره اصل تنازع و اصل انتخاب و يا تبعيت محيط، چيزى بگويد، بلكه در اين مقام است كه بفرمايد: حق باقى و باطل فانى است، و بقاى حق و فناى باطل چه از باب تنازع باشد، (هم چنان كه در حق و باطل‌هايى كه از سنخ ماديات است از اين باب است)، و يا اينكه از باب تنازع در بقا نباشد، (مانند حق و باطل‌هايى كه بين ماديات و معنويات هست، كه غلبه حق در آنها از باب تنازع نيست) براى اينكه معنا (منظور ما از معنا، موجود مجرد

[1] خداوند با قلم قضائش چنين نوشته است كه غلبه نصيب من و رسولان من است. سوره مجادله، آيه 21

[2] قضاى ما به نفع بندگان مرسل ما رانده شده كه ايشان و تنها ايشان يارى مى‌شوند و اينكه لشگر ما همواره غالب هستند. سوره صافات، آيه 173

[3] خدا به امر خود مسلط و غالب است. سوره يوسف، آيه 21

[4] سوره رعد، آيه 17