نام کتاب : ترجمه تفسیر المیزان نویسنده : علامه طباطبایی جلد : 2 صفحه : 295
است.
گفتار در
اينكه چرا در پاسخ از اينكه (چه انفاق كنيم؟) فرموده: (عفو را) همان گفتارى است كه
ما در تفسير آيه (يَسْئَلُونَكَ ما ذا يُنْفِقُونَ؟ قُلْ ما
أَنْفَقْتُمْ مِنْ خَيْرٍ فَلِلْوالِدَيْنِ وَ الْأَقْرَبِينَ) ...
گذرانديم.
(يُبَيِّنُ اللَّهُ لَكُمُ الْآياتِ لَعَلَّكُمْ تَتَفَكَّرُونَ فِي الدُّنْيا وَ
الْآخِرَةِ) ظرف (در دنيا و آخرت) متعلق است به جمله (تتفكرون)، ولى ظرف آن نيست،
و معناى آيه اين است كه شايد شما در باره امور دنيا و آخرت فكر كنيد، (نه اينكه در
دنيا و آخرت فكر كنيد)، بلكه در باره حقيقت اين دو نشاه، البته آنچه مربوط به شما
است فكر كنيد، و بفهميد كه دنيا خانهاى است كه خدا آن را براى شما آفريد، تا در
آن زندگى كنيد، و آنچه برايتان در خانه آخرت كه بازگشتگاه شما است نافع است كسب
كنيد، چون در آخرت به سوى پروردگارتان بازگشت مىكنيد و خدا شما را در برابر
اعمالى كه در دنيا كردهايد جزا مىدهد.
[دو نكته
در آيه: 1- تشويق مردم به تفكر پيرامون حقائق وجود 2- عدم رضايت به تقليد و اطاعت
كور كورانه]
در اين آيه
شريفه دو نكته هست، اول اينكه مردم را تشويق و تحريك مىكند به اينكه پيرامون
حقايق وجود، و معارف مبدأ و معاد و اسرار طبيعت بحث كنند و در طبيعت اجتماع و
نواميس اخلاق، و قوانين زندگى فردى و اجتماعى بينديشند و سخن كوتاه آنكه از ميان
تمامى علومى كه از مبدأ و معاد و حقايق بين آن دو بحث مىكند، آنچه را كه مربوط به
سعادت و شقاوت انسان است بكار بگيرند.
دوم اينكه
قرآن كريم هر چند كه بشر را به اطاعت مطلقه و بىچون و چراى خدا و رسول دعوت
مىكند، الا اينكه به اين هم رضايت نمىدهد كه مردم احكام و معارف قرآنى را با
جمود محض و تقليد كوركورانه، و بدون هيچ تفكر و تعقلى بپذيرند، بلكه بايد فكر و
عقل خود را بكار بگيرند، تا در هر مساله حقيقت امر كشف شود، و با نور عقل راهشان
در اين سير و سلوك روشن گردد.
و گويا مراد
از تبيين همان كشف و پرده بردارى از علل احكام و قوانين، و روشنگرى اصول معارف و
علوم باشد.
(وَ يَسْئَلُونَكَ عَنِ الْيَتامى، قُلْ إِصْلاحٌ لَهُمْ خَيْرٌ) اين آيه
شريفه اشعار بلكه دلالت دارد بر نوعى تخفيف و تسهيل، چون اول اجازه خلط و آميزش با
ايتام را مىدهد، بعدا مىفرمايد و اگر خدا خواست كمكتان مىكند، و از اين تعبير
معلوم مىشود كه مسلمانان قبلا تشديدى از خدا نسبت به امر ايتام شنيده بودند، كه
مايه تشويش
نام کتاب : ترجمه تفسیر المیزان نویسنده : علامه طباطبایی جلد : 2 صفحه : 295