(الَّذِي أَحْسَنَ كُلَّ شَيْ‌ءٍ خَلَقَهُ)[1].

و آيه شريفه:(ما أَصابَكَ مِنْ حَسَنَةٍ فَمِنَ اللَّهِ، وَ ما أَصابَكَ مِنْ سَيِّئَةٍ فَمِنْ نَفْسِكَ)[2] استفاده مى‌شود كه سيئات و بديها اعدام و بطلان‌هايى هستند كه مستند به خدا نمى‌باشند، زيرا هستى مستند به خداى فاطر و مفيض وجود است، نه نيستى‌ها، به خلاف حسنات كه چون به حكم آيات مذكوره مستند به خدايند، امور وجودى هستند، و به همين جهت است كه فعل و قول حسن منشا هر جمال و منبع هر خير و سعادت از قبيل ثبات و بقا و بركت و نفع است، و بر عكس قول و فعل بد منشا هر زشتى و منبع هر بدبختى است.

و خداى تعالى در همين باره مى‌فرمايد:(أَنْزَلَ مِنَ السَّماءِ ماءً، فَسالَتْ أَوْدِيَةٌ بِقَدَرِها فَاحْتَمَلَ السَّيْلُ زَبَداً رابِياً، وَ مِمَّا يُوقِدُونَ عَلَيْهِ فِي النَّارِ ابْتِغاءَ حِلْيَةٍ، أَوْ مَتاعٍ، زَبَدٌ مِثْلُهُ، كَذلِكَ يَضْرِبُ اللَّهُ الْحَقَّ وَ الْباطِلَ، فَأَمَّا الزَّبَدُ فَيَذْهَبُ جُفاءً وَ أَمَّا ما يَنْفَعُ النَّاسَ فَيَمْكُثُ فِي الْأَرْضِ)[3].

[اقوال و افعال نيك (حسنات) منطبق بر حكم عقل هستند]

يكى ديگر از احكام اعمال اين است كه حسنات چه اقوال و چه افعال مطابق حكم عقل است، به خلاف سيئات كه چه اقوالش و چه افعالش بر خلاف عقلند، و در سابق هم گفتيم كه خداى سبحان اساس تمامى آنچه را كه براى بشر بيان كرده عقل قرار داده، (البته منظور ما از عقل همان نيرويى است كه بوسيله آن انسان حق را از باطل و خوب را از بد تميز مى‌دهد.

و بهمين جهت است كه مردم را به پيروى از عقل سفارش نموده، و از چيزى كه سلامت و حكمرانى آن را مختل مى‌سازد نهى فرموده، مانند شراب، و قمار، و لهو و غش، و غرر در معاملات، و نيز از دروغ، و افترا، و بهتان و خيانت، و ترور، و هر عملى كه سلامت عقل در حكمرانى را مختل مى‌سازد نهى فرموده، چون همه اين كارها عقل انسان را در مرحله عمل دچار خبط مى‌كند، و اين را هم مى‌دانيم كه اساس حيات بشر در همه شؤون فردى و اجتماعيش بر سلامت ادراك و صحت فكر و انديشه است.

[1] سوره طه آيه 50

[2] آنچه از خير و خوبى به تو برسد از خداست: و آنچه از شر و بدى به تو برسد از خود تو است.

سوره انعام آيه 78

[3] خدا از آسمان آبى را فرود مى‌آورد، بيابانها هر كدام بقدر خود زير آب روان قرار مى‌گيرند، و سيل برمى‌خيزد، در حالى كه كفى بلند به دوش خود مى‌كشد، و همچنين از هر چيزى كه با آتش مى‌جوشانيد و يا براى درست كردن زيور آلات ذوب مى‌كنيد، كفى مثل كف سيل پيدا مى‌شود، خداوند اينچنين براى حق و باطل مثل مى‌زند، كه كف با خشك شدن از بين مى‌رود، و اما آب كه به مردم سود مى‌رساند در زمين باقى مى‌ماند. سوره رعد آيه 19