هر چند كه اقليتى هم هستند از بندگان صالح و اولياى خدا كه پاى‌بند بهشت و دوزخ نبوده، جز به خود خدا نمى‌انديشند.

(وَ أَنْزَلَ مَعَهُمُ الْكِتابَ بِالْحَقِّ، لِيَحْكُمَ بَيْنَ النَّاسِ فِيمَا اخْتَلَفُوا فِيهِ) كلمه (كتاب) صيغه (فعال) از ماده (ك- ت- ب) است، و كتاب هر چند بر حسب اطلاق متعارفش مستلزم نوشتن با قلم بر روى كاغذ است، و ليكن از آنجايى كه پيمانها و فرامين دستورى به وسيله كتابت و امضا انجام مى‌شود، از اين جهت هر حكم و دستورى را هم كه پيرويش واجب باشد، و يا هر بيان و بلكه هر معناى غير قابل نقض را هم كتاب خوانده‌اند، قرآن كريم در اين باره فرموده:(إِنَّ الصَّلاةَ كانَتْ عَلَى الْمُؤْمِنِينَ كِتاباً مَوْقُوتاً)[1] و احيانا خود قرآن را كتاب خوانده، و فرموده:(كِتابٌ أَنْزَلْناهُ إِلَيْكَ مُبارَكٌ)[2] و در اينكه فرموده: (فِيمَا اخْتَلَفُوا فِيهِ‌) ... ، دلالت بر معنايى است كه ما براى آيه كرديم، و گفتيم معنايش اين است كه (مردم همه يك امت بودند، و سپس اختلاف كردند، و خدا به منظور رفع اختلافشان انبيايى برانگيخت ...) و لام در كلمه (الكتاب) يا لام جنس است، و يا لام عهد ذهنى است، و مراد از كتاب كتاب نوح ع است، به دليل اينكه در آيه:(شَرَعَ لَكُمْ مِنَ الدِّينِ ما وَصَّى بِهِ نُوحاً، وَ الَّذِي أَوْحَيْنا إِلَيْكَ وَ ما وَصَّيْنا بِهِ إِبْراهِيمَ وَ مُوسى‌ وَ عِيسى‌)[3] كه در مقام منت نهادن و بيان اين حقيقت است كه شريعت نازله بر امت اسلام جامع همه متفرقات تمامى شرايع سابقه است، كه بر انبياى گذشته نازل شده، به اضافه آن معارفى كه بخصوص پيامبر اسلام وحى شده، پس شريعت مختص است به اين انبياى عظام، يعنى نوح و ابراهيم و موسى و عيسى و محمد ص.

و چون جمله: (وَ أَنْزَلَ مَعَهُمُ الْكِتابَ بِالْحَقِّ لِيَحْكُمَ بَيْنَ النَّاسِ فِيمَا اخْتَلَفُوا فِيهِ‌) ... دلالت داشت بر اينكه شرايع به وسيله كتاب تشريع شده.

در نتيجه آيه مورد بحث بانضمام آيه سوره شورا دلالت مى‌كند بر اينكه اولا نوح ع هم كتابى مشتمل بر شريعت داشته، و در جمله:(وَ أَنْزَلَ مَعَهُمُ الْكِتابَ بِالْحَقِّ لِيَحْكُمَ بَيْنَ النَّاسِ فِيمَا اخْتَلَفُوا فِيهِ) تنها همان كتاب- اگر الف و لام براى عهد باشد- و يا حد اقل آن‌

[1] نماز همواره بر مؤمنين وظيفه‌اى حتمى بوده است. سوره نسا آيه 102

[2] سوره ص آيه 29

[3] خداوند از دين براى شما همان را تشريع كرد كه به نوح توصيه و به خود تو وحى و به ابراهيم و موسى و عيسى وحى كرده بود. سوره شورا آيه 13