نام کتاب : ترجمه تفسیر المیزان نویسنده : علامه طباطبایی جلد : 2 صفحه : 126
(ثُمَّ أَفِيضُوا مِنْ حَيْثُ
أَفاضَ النَّاسُ) ... ، فرموده: اهل حرم در مشعر وقوف مىكردند و ساير
مردم در عرفات، و اهل حرم از مشعر حركت نمىكردند تا اهل عرفات به مشعر برسند، در
همان ايام مردى كه نامش ابو سيار بود، و الاغى سرحال داشت، از همه اهل عرفات جلو
مىافتاد، و در نتيجه همين كه اهل مشعر او را مىديدند مىگفتند: اينك ابو سيار از
عرفات رسيد، آن وقت حركت مىكردند، پس خداى تعالى دستورشان داد همگى بايد به عرفه
وقوف كنند و از آنجا كوچ كنند.[1] مؤلف: در
اين معنا رواياتى ديگر نيز هست.
و در تفسير
عياشى از امام صادق ع روايت آورده كه در تفسير آيه:(رَبَّنا
آتِنا فِي الدُّنْيا حَسَنَةً وَ فِي الْآخِرَةِ حَسَنَةً) فرمود:
منظور از حسنه رضوان خدا و بهشت در آخرت است، و نيز سعة رزق و حسن خلق در دنيا
است.[2] و از همان
جناب روايت شده كه فرمود حسنه در دنيا رضوان خدا و توسعه در معيشت، و همنشين خوب،
و در آخرت بهشت است.[3] و از على
ع روايت شده كه فرمود: (حسنه در دنيا همسر صالح، و در آخرت حوريه است، و منظور از
عذاب آتش همسر بد است).[4] مؤلف: اين
روايات از باب شمردن مصداق است، و گرنه آيه شريفه مطلق است، و از آنجايى كه رضوان
اللَّه چيزى است كه ممكن است نمونهاش و ظهور ناقصش در دنيا، و ظهور تامش در آخرت
حاصل شود، از اين جهت مىتوان آن را هم از حسنات دنيا شمرد هم چنان كه در روايت
اولى شمرده، و هم از حسنات آخرت، هم چنان كه در روايت دومى شمرده.
و در كافى از
امام صادق ع روايت كرده كه در ذيل آيه شريفه: (وَ اذْكُرُوا
اللَّهَ فِي أَيَّامٍ مَعْدُوداتٍ) ... ، فرموده: مراد از اين ايام، ايام
تشريق است چون عرب وقتى در منا اقامت مىكرد، بعد از قربانى شتر به تفاخر
مىپرداخت، يكى مىگفت: پدر من چنين و چنان بود، آن ديگرى مىگفت پدرم چنين و چنان
بود، خداى تعالى فرمود: ((فَإِذا قَضَيْتُمْ مَناسِكَكُمْ
فَاذْكُرُوا اللَّهَ كَذِكْرِكُمْ آباءَكُمْ، أَوْ أَشَدَّ ذِكْراً)، چون از
مناسك خود پرداختيد به ياد خدا بيفتيد، همانطور كه به ياد پدران خود مىافتيد،
بلكه بيشتر و شديدتر از ياد پدران)، و تكبير اين است كه بگويى: اللَّه اكبر،
اللَّه اكبر لا اله الا اللَّه، و اللَّه اكبر، و للَّه الحمد، اللَّه اكبر على ما
هدينا اللَّه