نام کتاب : ترجمه تفسیر المیزان نویسنده : علامه طباطبایی جلد : 2 صفحه : 121
دليل بر اينكه مراد ايام بعد از دهه ذى الحجه است
اين است كه حكم يادآورى خدا در ايام معدودات را بعد از فراغ از بيان اعمال حج ذكر
فرمود، و دليل بر اينكه مراد سه روز بعد از دهه ذى الحجه است، اين است كه دنبالش
مىفرمايد: (فَمَنْ تَعَجَّلَ فِي يَوْمَيْنِ) ... ، چون
تعجيل در دو روز وقتى فرض دارد كه ايام سه روز باشد، يك روز روز كوچ باشد، و در دو
روز هم عجله كند، اين مىشود سه روز، و اتفاقا در روايات هم ايام معدودات به همين
سه روز كه گفتيم تفسير شده است.
(فَمَنْ
تَعَجَّلَ فِي يَوْمَيْنِ فَلا إِثْمَ عَلَيْهِ، وَ مَنْ تَأَخَّرَ فَلا إِثْمَ
عَلَيْهِ لِمَنِ اتَّقى) ... كلمه (لا) نفى جنس مىكند، پس اينكه در هر دو
جا فرمود: (لا اثم عليه) جنس اثم و گناه را از حاجى نفى مىكند، و هيچگونه قيدى هم
در كلام نياورده، و اگر مراد اين بود كه بفهماند در تعجيل به تنهايى اثم نيست و يا
در تاخير به تنهايى اثم نيست لازم بود جمله را به آن مقيد كند و بفرمايد: (لا اثم
عليه فى التعجيل) و يا (لا اثم عليه فى التاخير).
در نتيجه
معناى آيه اين مىشود: كسى كه عمل حج را تمام كرده، گناهانش بخشوده شده است، چه
اينكه در آن دو روز تعجيل كند، و چه اينكه تاخير كند و از اينجا روشن مىشود كه
آيه شريفه در مقام بيان تخيير ميان تاخير و تعجيل نيست نمىخواهد بفرمايد حاجى
مخير است بين اينكه تاخير كند و يا تعجيل، بلكه منظور بيان اين جهت است كه گناهان
او آمرزيده شده، چه تاخير و چه تعجيل.
و اما اينكه
فرمود:(لِمَنِ اتَّقى) منظور اين نيست كه تعجيل و تاخير را بيان كند
و گرنه حق كلام اين بود كه بفرمايد (فلا اثم على من اتقى، گناهى نيست بر كسى كه از
خدا بپرهيزد) بلكه ظاهرا قيد(لِمَنِ اتَّقى) نظير همين قيد در
جمله: (ذلِكَ لِمَنْ لَمْ يَكُنْ أَهْلُهُ حاضِرِي الْمَسْجِدِ
الْحَرامِ) ...) است، و مراد اين است كه حكم نامبرده مخصوص مردم با تقوا است،
اما كسانى كه تقوا ندارند اين آمرزش را ندارند.
و معلوم است
كه بايد اين تقوا پرهيز از چيزى باشد كه خداى سبحان در حج از آن نهى كرده، و نهى
از آن را از مختصات حج قرار داده، پس برگشت معنا به اين مىشود كه حكم نامبرده
تنها براى كسى است كه از محرمات احرام و يا از بعضى از آنها پرهيز كرده باشد، و
اما كسى كه پرهيز نكرده، واجب است در منا بماند و مشغول ذكر خدا در ايام معدودات
باشد، و اتفاقا اين معنا در بعضى از روايات وارده از ائمه اهل بيت ع هم آمده، كه
ان شاء اللَّه، بزودى از نظر خواننده خواهد گذشت.
(وَ اتَّقُوا اللَّهَ وَ اعْلَمُوا أَنَّكُمْ إِلَيْهِ تُحْشَرُونَ) در اين جمله
كه خاتمه كلام است امر به تقوا مىكند، و مساله حشر و مبعوث شدن در
نام کتاب : ترجمه تفسیر المیزان نویسنده : علامه طباطبایی جلد : 2 صفحه : 121