نام کتاب : ترجمه تفسیر المیزان نویسنده : علامه طباطبایی جلد : 2 صفحه : 12
(كُتِبَ عَلَيْكُمُ) الخ، و نيز(أَيَّاماً مَعْدُوداتٍ) الخ، و معناى مجموع آن چنين مىشود: روزه بر شما
واجب شده، و نيز عدد معينى در آن رعايت شده، و همانطور كه از اصل روزه رفع يد
نمىشود، از عدد آن نيز صرفنظر نمىشود، پس اگر در ايام رمضان عارضهاى چون مرض و
سفر پيش آيد كه حكم وجوب روزه را در آن ايام معدوده يعنى ايام رمضان بردارد از اين
ايام معدوده صرفنظر نمىشود، و بايد به همان عدد در ساير روزها روزه گرفت، و اين
همان حقيقتى است كه آيه سوم(وَ لِتُكْمِلُوا الْعِدَّةَ) الخ متعرض
است، پس جمله:(أَيَّاماً مَعْدُوداتٍ) الخ همانطور كه به
بيان گذشته معناى تحقير و ناچيز بودن ايام را افاده مىكند، اين معنا را هم افاده
مىكند، كه همين عدد ناچيز ركنى است كه در غرض و حكم روزه ماخوذ شده است.
كلمه (مرض)
به معناى خلاف صحت و سلامتى است و كلمه (سفر) از ماده (س- ف- ر) گرفته شده، كه به
معناى كشف است و گويا سفر را از اين جهت سفر مىخوانند كه مسافر براى بيرون شدن از
وطن از خانهاش منكشف و ظاهر مىشود، و گويا اينكه فرمود:(أَوْ عَلى
سَفَرٍ) و مانند كلمه (مريضا) نفرمود (مسافرا)، براى اشاره به اين معنا بوده
كه آن مسافرى روزهاش شكسته مىشود كه در حال حاضر مسافر باشد، نه در گذشته، (مثل
كسى كه در سفر ده روز در محلى اقامت كرده است، كه چنين كسى قبلا مسافر بوده، و
فعلا مقيم است، و روزهاش صحيح است) و نه در آينده (مثل كسى كه مىخواهد بعد از
ظهر حركت كند كه چنين كسى روزه آن روزش صحيح است).
[روزه بر
مسافر و مريض حرام است، نه مباح]
بيشتر
دانشمندان و علماى اهل سنت گفتهاند: از آيه:(فَمَنْ
كانَ مِنْكُمْ مَرِيضاً أَوْ عَلى سَفَرٍ فَعِدَّةٌ مِنْ أَيَّامٍ أُخَرَ) الخ،
استفاده مىشود كه مسافر مىتواند روزه نگيرد، نه اينكه روزه گرفتن برايش حرام
است، پس مريض و مسافر، هم مىتوانند روزه بگيرند، و هم اينكه افطار نموده به همان
عدد از روزهاى ديگر سال روزه بگيرند.
ليكن اين حرف
صحيح نيست، زيرا گفتيم ظاهر جمله:(فَعِدَّةٌ مِنْ أَيَّامٍ أُخَرَ) (كسى كه
مريض و مسافر باشد بايد چند روزى در ايام ديگر سال روزه بگيرد) عزيمت است، نه
رخصت، يعنى از ظاهر آن بر مىآيد كه مريض و مسافر نبايد در رمضان روزه بگيرند، و
اين معنا از ائمه اهل بيت ع نيز روايت شده، و مذهب جمعى از صحابه از قبيل عبد
الرحمن بن عوف، و عمر بن خطاب، و عبد اللَّه بن عمر، و ابى هريرة، و عروة بن زبير،
نيز همين است، پس جمله نامبرده حجتى است عليه علماى نامبرده از اهل سنت.
ايشان براى
توجيه نظريه خود چيزى در آيه تقدير گرفته گفتهاند، تقديرش فمن كان مريضا او
على سفر فافطر فعدة من ايام اخر است، يعنى هر كس مريض يا مسافر باشد، و به
همين جهت افطار كرده باشد به همان عدد از روزهاى ديگر روزه بگيرد.
نام کتاب : ترجمه تفسیر المیزان نویسنده : علامه طباطبایی جلد : 2 صفحه : 12