است.

[مقصود از بيت معمور و بحر مسجور]

(وَ الْبَيْتِ الْمَعْمُورِ) بعضى‌[1] گفته‌اند: مراد از بيت معمور كعبه مشرفه است، چون كعبه اولين خانه‌اى بود كه براى عبادت مردم بنا شد، و همواره از اولين روز بنايش تا كنون آباد و معمور بوده است، هم چنان كه قرآن كريم در باره‌اش مى‌فرمايد:(إِنَّ أَوَّلَ بَيْتٍ وُضِعَ لِلنَّاسِ لَلَّذِي بِبَكَّةَ مُبارَكاً وَ هُدىً لِلْعالَمِينَ)[2].

ولى، در روايات وارده، آمده كه بيت معمور خانه‌اى است در آسمان، برابر كعبه كه محل زيارت ملائكه است.

و اگر كلمه كتاب در اين آيه نكره و بدون الف و لام آمده براى اين است كه اشاره كند به اينكه چنين كتابى بى‌نياز از تعريف است، و اين قسم نكره آوردن، خود نوعى تعريف و مستلزم آن است.

(وَ السَّقْفِ الْمَرْفُوعِ) منظور از سقف برافراشته ، آسمان است.

(وَ الْبَحْرِ الْمَسْجُورِ) راغب در مفردات مى‌گويد: كلمه سجر كه مسجور از آن گرفته شده به معناى شعله‌ور كردن و تيز كردن آتش است‌[3].

ولى صاحب مجمع البيان گفته: مسجور به معناى مملو است، مثلا وقتى گفته مى‌شود: سجرت التنور ، معنايش اين است كه من تنور را پر از آتش كردم [4].

و آيه شريفه به هر دو معنا تفسير شده، مؤيد معناى اول آيه‌(وَ إِذَا الْبِحارُ سُجِّرَتْ)[5] است، و در حديث آمده كه در روز قيامت درياها آتشى افروخته مى‌شوند.

بعضى‌[6] هم گفته‌اند: مراد از بحر مسجور دريايى است كه آبش خشك شده و در

[1] مجمع البيان، ج 9، ص 163.

[2] به درستى اولين خانه‌اى كه براى عبادت مردم بنا شد همان خانه‌اى است مبارك كه در مكه بنا شده، و سبب هدايت عالميان است سوره آل عمران، آيه 96.

[3] مفردات راغب، ماده سجر .

[4] مجمع البيان، ج 9، ص 162.

[5] وقتى كه درياها افروخته مى‌شود. سوره تكوير، آيه 6.

[6] تفسير قرطبى، ج 17 ص 61.