مى‌فرمايد:(وَ لْيَعْفُوا وَ لْيَصْفَحُوا أَ لا تُحِبُّونَ أَنْ يَغْفِرَ اللَّهُ لَكُمْ)[1].

و اگر منظور مغفرت و رحمت عام الهى باشد، بدون اينكه مقيد به مورد خطاب باشد، در اين صورت ديگر جمله مورد بحث وعده نخواهد بود، بلكه مى‌خواهد بفرمايد: اگر مؤمنين چنين كنند خود را به صفات خدا متصف و به اخلاق خدايى متخلق كرده‌اند، چون خدا هم غفور و رحيم است.

(إِنَّما أَمْوالُكُمْ وَ أَوْلادُكُمْ فِتْنَةٌ وَ اللَّهُ عِنْدَهُ أَجْرٌ عَظِيمٌ) كلمه فتنه به معناى گرفتاريهايى است كه جنبه آزمايش دارد، و آزمايش بودن اموال و فرزندان به خاطر اين است كه اين دو نعمت دنيوى از زينت‌هاى جذاب زندگى دنيا است، نفس آدمى به سوى آن دو آن چنان جذب مى‌شود كه از نظر اهميت همپايه آخرت و اطاعت پروردگارش قرار داده، رسما در سر دو راهى قرار مى‌گيرد، و بلكه جانب آن دو را مى‌چرباند، و از آخرت غافل مى‌شود، هم چنان كه در جاى ديگر فرمود:(الْمالُ وَ الْبَنُونَ زِينَةُ الْحَياةِ الدُّنْيا)[2].

و تعبير آيه مورد بحث كنايه از نهى است، مى‌خواهد از غفلت از خدا به وسيله مال و اولاد نهى كند، و بفرمايد: با شيفتگى در برابر مال و اولاد جانب خدا را رها نكنيد، با اينكه نزد او اجرى عظيم هست.

[معناى اينكه فرمود:(فَاتَّقُوا اللَّهَ مَا اسْتَطَعْتُمْ) و جمع آن با آيه‌(اتَّقُوا اللَّهَ حَقَّ تُقاتِهِ)]

(فَاتَّقُوا اللَّهَ مَا اسْتَطَعْتُمْ ...) يعنى به مقدار استطاعتى كه داريد از خدا پروا كنيد- چون سياق جمله سياق دعوت و تشويق به اطاعت خدا و انفاق و مجاهده در راه او است- و جمله مورد بحث به خاطر حرف فاء تفريع شده بر جمله‌(إِنَّما أَمْوالُكُمْ ...) در نتيجه معناى آن چنين مى‌شود كه: به مقدار استطاعتتان از خدا بترسيد و از ذره‌اى از آن مقدار را از تقوا و ترس خدا كوتاه نياييد. در نتيجه آيه شريفه همان مطلبى را مى‌رساند كه آيه شريفه‌(اتَّقُوا اللَّهَ حَقَّ تُقاتِهِ)[3] در مقام افاده آن است نه اينكه بخواهد بفرمايد هر چه توانستيد رعايت تقوى را بكنيد و هر مقدار كه نتوانستيد تقوى را رها كنيد چون خداى تعالى به حكم آيه‌(وَ لا تُحَمِّلْنا ما لا طاقَةَ لَنا بِهِ)[4] به بيش از مقدار طاقت از

[1] آنها بايد عفو كنند و صرفنظر نمايند، آيا دوست نمى‌داريد خداوند شما را ببخشد؟. سوره نور، آيه 22.

[2] مال و فرزندان زينتى براى زندگى دنيا هستند. سوره كهف، آيه 46.

[3] آن چنان كه حق تقوى و پرهيزكارى است از خدا بترسيد. سوره آل عمران، آيه 102.

[4]( پروردگارا) مجازاتهايى كه طاقت تحمل آن را نداريم بر ما مقرر مدار. سوره بقره، آيه 286.