بحث روايتى [ (چند روايت در ذيل برخى آيات گذشته)]

در كتاب فقيه آمده كه شخصى از امام (ع) از كلام خدا پرسيد، آنجا كه مى‌فرمايد:(فَأَصَّدَّقَ وَ أَكُنْ مِنَ الصَّالِحِينَ)، فرمود: اصدق از صدقه است، يعنى تا صدقه دهم، و منظور از جمله‌(وَ أَكُنْ مِنَ الصَّالِحِينَ) حج است، يعنى تا حج خانه خدا كنم‌[1].

مؤلف: ظاهرا ذيل حديث از قبيل اشاره به بعضى از مصاديق صلاح باشد، نه اينكه بخواهد صلاح را منحصر در حج كند.

و در مجمع البيان از ابن عباس نقل كرده كه گفته است: هيچ كس از كسانى كه مال زكات نداده دارند، و استطاعت حج داشتند و نرفته‌اند، از دنيا نمى‌رود مگر اينكه هنگام مرگ از خدا درخواست بازگشتن به دنيا مى‌كند.

شنوندگانش گفتند: اى ابن عباس از خدا بترس، اين چه حرفى است كه مى‌گويى؟

ما اين افراد كافر را هم مى‌بينيم كه درخواست برگشتن به دنيا را مى‌كنند؟ گفت: من از قرآن برايتان دليل مى‌آورم، آن گاه اين آيه را خواند: (يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لا تُلْهِكُمْ‌) ...(مِنَ الصَّالِحِينَ‌) آن گاه گفت: صلاح در اينجا حج است. صاحب مجمع البيان اين معنا را از امام صادق (ع) نيز روايت كرده‌[2].

مؤلف: الدر المنثور هم آن را از عده‌اى از ارباب كتب حديث از ابن عباس روايت كرده است‌[3].

و در تفسير قمى به سند خود از ابى بصير از امام باقر (ع) روايت آورده كه در ذيل كلام خدا كه فرموده:(وَ لَنْ يُؤَخِّرَ اللَّهُ نَفْساً إِذا جاءَ أَجَلُها) فرموده: نزد خدا كتابها و مقدراتى است موقوف و غير حتمى، هر كدام را بخواهد عملى مى‌كند، تا شب قدر برسد، در آن شب همه چيزهايى را كه تا سال بعد بايد رخ دهد نازل مى‌كند، اين است معناى آيه‌(وَ لَنْ يُؤَخِّرَ اللَّهُ نَفْساً إِذا جاءَ أَجَلُها) يعنى وقتى كه خدا آن مقدر را در شب قدر نازل كرده باشد، و نويسندگان آسمانها آن را نوشته باشند، و اين همان مقدرى است كه ديگر تاخير داده نمى‌شود[4].

[1] فقيه، ج 2، ص 142، ح 68.

[2] مجمع البيان، ج 10، ص 296.

[3] الدر المنثور، ج 6، ص 226.

[4] تفسير قمى، ج 2، ص 370.