نفاق در قلب مى‌شود بپرهيزند، يكى از آنها سرگرمى به مال و اولاد و غافل شدن از ياد خداست، و يكى ديگر بخل است.

(يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لا تُلْهِكُمْ أَمْوالُكُمْ وَ لا أَوْلادُكُمْ عَنْ ذِكْرِ اللَّهِ ...) كلمه تلهى از مصدر الهاء گرفته شده، و اين كلمه به معناى مشغول و سرگرم شدن به كارى و غفلت از كارى ديگر است، و منظور از الهاء اموال و اولاد از ذكر خدا اين است كه اشتغال به مال و اولاد انسان را از ياد خدا غافل كند، چون خاصيت زينت حيات دنيا همين است كه آدمى را از توجه به خداى تعالى باز مى‌دارد هم چنان كه فرمود:(الْمالُ وَ الْبَنُونَ زِينَةُ الْحَياةِ الدُّنْيا)[1] و اشتغال به اين زينت دل را پر مى‌كند، و ديگر جايى براى ذكر خدا و ياد او باقى نمى‌ماند، و نيز غير از گفتار بى‌كردار، و ادعاى بدون تصديق قلبى برايش نمى‌ماند، و فراموشى پروردگار از ناحيه عبد باعث آن مى‌شود كه پروردگارش هم او را از ياد ببرد، هم چنان كه فرمود:(نَسُوا اللَّهَ فَنَسِيَهُمْ)[2] و اين خود خسرانى است آشكار، هم چنان كه باز در صفت منافقين فرمود:(أُولئِكَ الَّذِينَ اشْتَرَوُا الضَّلالَةَ بِالْهُدى‌ فَما رَبِحَتْ تِجارَتُهُمْ)[3].

و در آيه مورد بحث به همين معنا اشاره نموده، مى‌فرمايد:(وَ مَنْ يَفْعَلْ ذلِكَ فَأُولئِكَ هُمُ الْخاسِرُونَ).

در اين آيه شريفه مال و اولاد را نهى كرده و فرموده: مال و اولادتان شما را از ياد خدا غافل نسازد در حالى كه بايد فرموده باشد: شما سرگرم به مال و اولاد نشويد و اين به خاطر آن بوده كه اشاره كند به اينكه طبع مال و اولاد اين است كه انسان را از ياد خدا غافل سازد، پس مؤمنين نبايد به آنها دل ببندند، و گرنه مؤمنين هم مانند سايرين از ياد خدا غافل مى‌شوند، پس نهى در آيه نهى كنايه‌اى است، كه از تصريح مؤكدتر است.

[پيش از مرگ انفاق كنيد كه چون اجل آمد آرزوى باز گشت اجابت نمى‌شود]

(وَ أَنْفِقُوا مِنْ ما رَزَقْناكُمْ مِنْ قَبْلِ أَنْ يَأْتِيَ أَحَدَكُمُ الْمَوْتُ ...) در اين جمله مؤمنين را امر مى‌كند به انفاق در راه خير، اعم از انفاق واجب مانند زكات و كفارات، و مستحبّ مانند صدقات مستحبى. و اگر قيد(مِنْ ما رَزَقْناكُمْ) را آورد براى اعلام اين حقيقت بود كه دستور فوق درخواست انفاق از چيزى كه مؤمنين مالكند و خدا مالك آن نيست نمى‌باشد، چون آنچه را كه مؤمنين انفاق مى‌كنند عطيه‌اى است كه خداى تعالى به‌

[1] مال و فرزندان، زينت حيات دنيا هستند. سوره كهف، آيه 46.

[2] سوره توبه، آيه 67.

[3] اينان كسانى هستند كه ضلالت را با سرمايه هدايت خريدند، و تجارتشان سود نكرد. سوره بقره، آيه 16.