مردم عرب مشرك با سواد بودند، و ليكن كتابى آسمانى از ناحيه خدا، و پيغمبرى كه به سويشان مبعوث شده باشد نداشتند، و بدين جهت خدا آنان را امى خواند[1].

و نيز در همان كتاب در ذيل جمله‌(وَ آخَرِينَ مِنْهُمْ لَمَّا يَلْحَقُوا بِهِمْ) فرموده: يعنى كسانى كه بعد از اهل مكه داخل در اسلام شدند[2].

و در مجمع البيان مى‌گويد: روايت شده كه پيغمبر اين آيه را قرائت مى‌كرد، شخصى پرسيد: اينها چه كسانى هستند كه بعد از ما اسلام مى‌آورند. رسول خدا 6 دست بر شانه سلمان گذاشت، و فرمود: اگر ايمان در ثريا باشد مردانى از نژاد اين مرد آن را به دست مى‌آورند[3].

مؤلف: اين روايت را سيوطى هم در الدر المنثور از تعدادى از كتب حديث نقل كرده كه از آن جمله است صحيح بخارى، و مسلم و ترمذى، و نسايى كه همگى از ابى هريره از رسول خدا 6 آن را نقل كرده‌اند. و در روايت نامبردگان آمده: دست خود را بر سر سلمان فارسى نهاد، و فرمود: به آن خدايى كه جانم به دست او است اگر علم در ثريا باشد مردانى از اين نژاد به آن دست مى‌يابند[4].

و نيز از سعيد بن منصور و ابن مردويه از قيس بن سعد بن عباده روايت شده كه گفت:

رسول خدا 6 فرمود: اگر ايمان در ثريا باشد مردانى از اهل فارس آن را به دست مى‌آورند[5].

و در تفسير قمى در ذيل آيه‌(مَثَلُ الَّذِينَ حُمِّلُوا التَّوْراةَ ثُمَّ لَمْ يَحْمِلُوها كَمَثَلِ الْحِمارِ) مى‌گويد: حمار كتابها را حمل مى‌كند، ولى نمى‌داند كه در آن كتابها چيست، و به دستورات آن كتابها عمل نمى‌كند، همچنين بنى اسرائيل كه تورات بر آنان حمل شد، ولى مثل حمار آن را حمل كردند، نه فهميدند كه در آن چيست، و نه عمل كردند[6].

و در الدر المنثور است كه ابن ابى شيبه، و طبرانى از ابن عباس روايت كرده كه گفت: رسول خدا 6 فرمود: كسى كه روز جمعه در حالى كه امام مشغول خواندن خطبه است سخن بگويد، مانند الاغى است، كه كتابها را به دوش مى‌كشد.

[1] ( 1 و 2) تفسير قمى، ج 2، ص 366.

[2] ( 1 و 2) تفسير قمى، ج 2، ص 366.

[3] مجمع البيان، ج 10، ص 284.

[4] ( 4 و 5) الدر المنثور، ج 6، ص 215.

[5] ( 4 و 5) الدر المنثور، ج 6، ص 215.

[6] تفسير قمى، ج 2، ص 366.