صورت مفعول دوم تعليم كه يا قرآن است و يا مطلق وحى حذف شده، و تقدير آن علمه القرآن او الوحى- قرآن يا وحى را به او تعليم كرده مى‌باشد، ممكن هم هست ضمير در جمله مذكور به قرآن و يا مطلق وحى برگردد، و در نتيجه مفعول اول كه ضميرى است راجع به رسول خدا 6 حذف شده تقدير آن چنين باشد علم القرآن و يا علم الوحى اياه . يعنى خداى تعالى قرآن و يا وحى را به آن جناب تعليم كرده.

و مراد از كلمه شديد القوى - به طورى كه گفته‌اند[1]- جبرئيل است، چون خداى سبحان او را در كلام مجيدش به اين صفت ياد كرده و فرموده:(إِنَّهُ لَقَوْلُ رَسُولٍ كَرِيمٍ ذِي قُوَّةٍ عِنْدَ ذِي الْعَرْشِ مَكِينٍ)[2]، بعضى‌[3] هم گفته‌اند: مراد از آن خود خداى سبحان است.

[وجوه مختلف در معناى آيات:(ذُو مِرَّةٍ فَاسْتَوى‌ وَ هُوَ بِالْأُفُقِ الْأَعْلى‌ ثُمَّ دَنا فَتَدَلَّى ...)]

(ذُو مِرَّةٍ فَاسْتَوى‌) كلمه مرة - به كسره ميم و تشديد راء- به معناى شدت و يا پختگى عقل و رأى است، و يا از ماده مرور گرفته شده، و قيافه كلمه، قيافه بناى نوع است، و مفسرين آيه را به هر سه معنا تفسير كرده‌اند، البته آنهايى كه آيه را وصف جبرئيل دانسته‌اند، در نتيجه اين طور معنايش كرده‌اند: همان جبرئيل كه در راه خدا شدت به خرج مى‌دهد، يا آن جبرئيلى كه عقلى پخته دارد، يا آن جبرئيلى كه به نوعى از رسول خدا 6 مرور و عبور مى‌كند، با اينكه خودش در هواست .

بعضى‌[4] هم گفته‌اند: مراد از ذو مرة خود رسول خدا 6 است، او است كه در مقابل دستورات الهى شديد و سخت است، و يا داراى عقل و رأيى محكم است. و يا داراى نوعى مرور و عبور است كه با داشتن آن مى‌تواند به معراج برود.

فاستوى - اين كلمه به معناى استقامت و مسلط شدن بر كار است، و فاعل اين فعل جبرئيل است، و ضمير فاعل آن به وى بر مى‌گردد، و معنايش اين است كه: جبرئيل به همين صورت اصليش كه به آن صورت خلق شده در آمده. هم چنان كه در روايت هم آمده كه جبرئيل براى رسول خدا 6 به صورتهاى مختلفى ظاهر مى‌شد، و تنها دو نوبت به صورت اصليش خود را به آن جناب نشان داد. ممكن هم هست معنايش اين باشد

[1] مجمع البيان، ج 9، ص 173.

[2] اين قرآن سخن فرستاده‌اى است كريم و داراى نيرو، كه نزد خداى ذى العرش منزلتى دارد.

سوره تكوير، آيه 20.

[3] تفسير قرطبى، ج 17، ص 85.

[4] تفسير قمى، ج 2، ص 334.