اصلاح حال خود مردم و براى سعادت زندگيشان است، نه براى خودش.

(عَسَى اللَّهُ أَنْ يَجْعَلَ بَيْنَكُمْ وَ بَيْنَ الَّذِينَ عادَيْتُمْ مِنْهُمْ مَوَدَّةً وَ اللَّهُ قَدِيرٌ وَ اللَّهُ غَفُورٌ رَحِيمٌ) ضمير در منهم به كفارى برمى‌گردد كه مسلمانان موظف شده‌اند با آنان دشمن باشند، و ايشان كفار مكه بودند. و مراد از اينكه مى‌فرمايد: اميد است خداوند بين شما مؤمنين و آنهايى كه شما دشمنشان داشتيد مودت قرار دهد اين است كه خداى تعالى آن كفار را موفق به اسلام كند، هم چنان كه در جريان فتح مكه موفقشان كرد، پس منظور آيه اين نيست كه خواسته باشد حكم دشمنى و تبرى را نسخ كند.

و معناى آيه اين است كه: از درگاه خداى تعالى اين اميد هست كه بين شما مؤمنين و كفارى كه دشمنشان داشتيد- يعنى كفار مكه- مودت ايجاد كند، به اين طريق كه آنان را موفق به اسلام بفرمايد، و معلوم است كه وقتى مسلمان شدند آن دشمنى مبدل به مودت خواهد شد، و خداى تعالى قدير بر اين كار هست. و نيز آمرزگار گناهان بندگان خويش، و رحيم به ايشان است. و در صورتى كه از گناهان خود توبه كنند، و به اسلام در آيند خداى تعالى از گذشته‌هايشان مى‌گذرد، پس بر مؤمنين است كه از خدا اين اميد را داشته باشند، و بخواهند تا به قدرت و مغفرت و رحمت خود اين دشمنى را مبدل به دوستى و برادرى كند.

[نهى از دوستى با كفار به معناى نهى از عدالت و خوش رفتارى با كفار غير حربى نيست‌]

(لا يَنْهاكُمُ اللَّهُ عَنِ الَّذِينَ لَمْ يُقاتِلُوكُمْ فِي الدِّينِ وَ لَمْ يُخْرِجُوكُمْ مِنْ دِيارِكُمْ أَنْ‌ تَبَرُّوهُمْ وَ تُقْسِطُوا إِلَيْهِمْ ...) در اين آيه شريفه و آيه بعدش نهى وارد در اول سوره را توضيح مى‌دهد. و مراد از آن كفارى كه با مؤمنين بر سر دين قتال نكردند و مؤمنين را از ديارشان بيرون نساختند، كفار نقاط ديگر و غير مكه است، مشركينى است كه با مسلمانان معاهده داشتند. و كلمه بر كه مصدر فعل تبروهم است، به معناى احسان است. و كلمه اقساط كه مصدر فعل تقسطوا است، به معناى معامله به عدل است. و جمله أن تبروهم بدل است از كلمه الذين ... . و جمله‌(إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ الْمُقْسِطِينَ) تعليل است براى جمله‌(لا يَنْهاكُمُ ...).

و معناى آيه اين است كه: خدا با اين فرمانش كه فرمود: دشمن مرا و دشمن خود را دوست نگيريد نخواسته است شما را از احسان و معامله به عدل با آنهايى كه با شما در دين قتال نكردند، و از ديارتان اخراج نكردند، نهى كرده باشد، براى اينكه احسان به چنين كفارى خود عدالتى است از شما، و خداوند عدالت‌كاران را دوست مى‌دارد.