(وَ اتَّقُوا اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ شَدِيدُ الْعِقابِ)- اين جمله مسلمانان را از مخالفت دستورات آن جناب بر حذر مى‌دارد و در عين حال، جمله‌(ما آتاكُمُ الرَّسُولُ ...) را تاكيد مى‌كند.

(لِلْفُقَراءِ الْمُهاجِرِينَ الَّذِينَ أُخْرِجُوا مِنْ دِيارِهِمْ وَ أَمْوالِهِمْ يَبْتَغُونَ فَضْلًا مِنَ اللَّهِ وَ رِضْواناً ...) بعضى از مفسرين‌[1] گفته‌اند: كلمه للفقراء بدل است از جمله ذى القربى و جملات بعدى‌اش. و آوردن نام اللَّه صرفا به منظور تبرك است، در نتيجه هر فى‌ء كه در اسلام آن روز به دست مى‌آمده، مخصوص رسول اللَّه 6 و فقراى مهاجرين بوده. در روايت هم آمده كه رسول خدا 6 فى‌ء بنى النضير را بين مهاجران تقسيم نمود، و به انصار نداد، الا به دو نفر، و يا سه نفر از فقراى ايشان.

بعضى‌[2] ديگر گفته‌اند: بدل است از يتامى و مساكين و ابن سبيل، در نتيجه صاحبان سهم عبارت بوده‌اند از رسول خدا 6، و ذى القربى- چه اينكه فقير باشند و يا غنى- و فقراى مهاجرين و ايتام و مساكين آنان، و در راه ماندگان ايشان. و شايد مراد از قول آن كس كه گفته: جمله‌(لِلْفُقَراءِ الْمُهاجِرِينَ) بيان مساكين در آيه قبلى است، نيز همين باشد.

ولى آنچه با رواياتى كه ما قبلا از ائمه اهل بيت (ع) نقل كرديم مناسب‌تر است، اين است كه بگوييم جمله‌(لِلْفُقَراءِ الْمُهاجِرِينَ ...)، بيان مصداق و موارد فى‌ء در راه خداست، كه كلمه فلله بدان اشاره است، نه اينكه فقراى مهاجرين يكى از سهامداران فى‌ء باشند، بلكه به اين معنا است كه اگر در مورد آنان صرف شود در راه خدا صرف شده است.

در اين صورت حاصل معناى آيه چنين مى‌شود: خداى عز و جل امر فى‌ء را به رسول خود ارجاع داد، او به هر نحو كه بخواهد مى‌تواند مصرف كند- آن گاه به عنوان راهنمايى آن جناب به موارد صرف فى‌ء فرموده: يكى از موارد آن راه خدا است، و يكى هم سهم رسول است، و يكى ذى القربى، و چهارم يتامى، و پنجم مساكين، و ششم ابن السبيل. و سپس موارد راه خدا و يا بعضى از آن موارد را نام برده، مى‌فرمايد: يكى از موارد سبيل اللَّه فقراى مهاجرين است كه رسول هر مقدار كه مصلحت بداند به آنان مى‌دهد.

[1] تفسير ابى السعود، ج 8، ص 228.

[2] روح المعانى، ج 28، ص 51.