(ذلِكَ لِتُؤْمِنُوا بِاللَّهِ وَ رَسُولِهِ)- يعنى اين كه چنين حكمى تشريع نموده، و اين كه چنين كفاره‌هايى واجب كرديم، و به اين وسيله رابطه همسرى را حفظ نموديم، تا هر كس بخواهد بتواند به همسر خود برگردد. و از سوى ديگر اينكه او را به اين كفارات جريمه كرديم تا ديگر به سنت‌هاى دوران جاهليت برنگردد، همه اينها براى اين است كه شما به خدا و رسولش ايمان آورده، رسوم جاهليت را كنار بگذاريد.

(وَ تِلْكَ حُدُودُ اللَّهِ وَ لِلْكافِرِينَ عَذابٌ أَلِيمٌ)- كلمه حد در هر چيزى به معناى آن نقطه‌اى است كه آن چيز بدان منتهى مى‌شود. و از آن فراتر نمى‌رود، اين كلمه در اصل به معناى منع بوده. و منظور از جمله مورد بحث اين است كه خصال سه‌گانه بالا را بدين جهت واجب كرديم، و يا به طور كلى احكامى كه در شريعت مقرر نموديم همه حدود خدايند و با مخالفت خود از آن تعدى نكنيد، و كفار كه حدود ظهار و يا همه حدود و احكام تشريع شده ما را قبول ندارند عذابى دردناك دارند.

و ظاهرا مراد از كفار، همان كسانى هستند كه حكم خدا را رد مى‌كنند و ظهار را به عنوان يك سنت مؤثر و مقبول مى‌پذيرند. مؤيد اين ظهور جمله‌(ذلِكَ لِتُؤْمِنُوا بِاللَّهِ وَ رَسُولِهِ) است كه مى‌فرمايد: اين سخن را بدان جهت گفتيم تا اذعان و يقين كنيد، كه حكم خدا حق است، و رسول او صادق و امين در تبليغ است، علاوه بر تاكيدى كه كرده و فرموده:(وَ تِلْكَ حُدُودُ اللَّهِ). البته احتمال هم دارد كه مراد از كفر، كفر عقيدتى نباشد، بلكه كفر عملى يعنى نافرمانى باشد.(إِنَّ الَّذِينَ يُحَادُّونَ اللَّهَ وَ رَسُولَهُ كُبِتُوا كَما كُبِتَ الَّذِينَ مِنْ قَبْلِهِمْ ...) كلمه محادة كه مصدر فعل يحادون است به معناى ممانعت و مخالفت است. و كلمه كبت به معناى اذلال و خوار كردن است.

و اين آيه شريفه و آيه شريفه بعدش هر چند ممكن است مطلبى جديد و از نو بوده باشد، و بخواهد بفهماند كه مخالفت خدا و رسول او چه عواقبى در پى دارد، و ليكن از ظاهر سياق برمى‌آيد كه به آيه قبل نظر دارد و مى‌خواهد ذيل آن را تعليل نموده، بفهماند كه اگر از مخالفت و تعدى از حدود خدا نهى كرديم، و دستور داديم كه به خدا و رسول ايمان بياوريد، براى اين بود كه هر كس با خدا و رسول مخالفت كند ذليل و خوار مى‌شود هم چنان كه امت‌هاى قبل از اين امت، به همين خاطر ذليل شدند.

آن گاه مطلب را با جمله‌(وَ قَدْ أَنْزَلْنا آياتٍ بَيِّناتٍ وَ لِلْكافِرِينَ عَذابٌ مُهِينٌ) تاكيد نموده، مى‌فرمايد: هيچ شكى در اين نيست كه اين دستورات از ناحيه ما است، و اينكه رسول‌