(مُتَّكِئِينَ عَلى‌ رَفْرَفٍ خُضْرٍ وَ عَبْقَرِيٍّ حِسانٍ) در كتاب صحاح مى‌گويد: كلمه رفرف به معناى پارچه سبزى است كه با آن مجلس آذين درست مى‌كنند[1].

بعضى‌[2] هم گفته‌اند: به معناى بالش يا متكا است. و بعضى ديگر معناى ديگر گفته‌اند. و كلمه خضر جمع أخضر (سبز) است كه صفت رفرف قرار گرفته.

و كلمه عبقرى به گفته بعضى‌[3] به معناى جامه‌هاى بافت حيره، و به گفته بعضى‌[4] ديگر به معناى طنفسه (نوعى جامه) و به گفته جمعى‌[5] ديگر به معناى جامه‌هاى بافته از مخلوط پشم و نخ، و به گفته جمعى‌[6] ديگر به معناى ديبا است.

(تَبارَكَ اسْمُ رَبِّكَ ذِي الْجَلالِ وَ الْإِكْرامِ) اين آيه ثنايى است جميل براى خداى تعالى، كه چگونه دو نشاه دنيا و آخرت مالامال از نعمت‌ها و آلاء و بركات نازله از ناحيه او شده و رحمتش سراسر دو جهان را فرا گرفته، با همين بيان روشن مى‌شود كه مراد از اسم متبارك خداى تعالى همان رحمان است، كه سوره با آن آغاز شده، و كلمه تبارك - به ضمه راء- مصدر باب تفاعل است، و كثرت خيرات و بركات صادره را معنا مى‌دهد.

پس اينكه فرمود:(تَبارَكَ اسْمُ رَبِّكَ) معنايش اين مى‌شود كه: متبارك است اللَّه كه به رحمان ناميده شد، بدان جهت متبارك است كه اين همه آلاء و نعمت‌ها ارزانى داشته، و افاضه فرموده.

و جمله‌(ذِي الْجَلالِ وَ الْإِكْرامِ) اشاره به اين است كه: خداى سبحان خود را به اسمايى حسنى نام‌گذارى كرده، و به مدلول آن اسماى حسنى متصف هم هست، و معانى وصفى و نعوت جلال و جمال را واقعا دارا و واجد است، و معلوم است كه صفات فاعل در افعالش ظهور و أثرى دارد، و از اين دريچه خود را نشان مى‌دهد، و همين صفات است كه فعل را به فاعلش ارتباط مى‌دهد، پس خداى تعالى هم اگر خلقى را بيافريد و نظامى در آن جارى ساخت بدين جهت بود كه داراى صفتى بود كه اقتضاى چنين افعالى را داشت، براى اين بود كه او خالق و مبدى و بديع بود، و اگر كارهايش هم متقن و بدون نقطه ضعف است، باز براى اين است كه او داراى صفاتى است كه فعل متقن را اقتضا مى‌كند، و آن صفات اين است كه‌

[1] الصحاح، ج 4، ماده رفف .

[2] روح المعانى، ج 27، ص 124.

[3] ( 3 و 4 و 5 و 6) مجمع البيان، ج 9، ص 211.

[4] ( 3 و 4 و 5 و 6) مجمع البيان، ج 9، ص 211.

[5] ( 3 و 4 و 5 و 6) مجمع البيان، ج 9، ص 211.

[6] ( 3 و 4 و 5 و 6) مجمع البيان، ج 9، ص 211.