فال بد زدن توكل به خداست‌[1] (تا آخر حديث) و جهتش روشن است، براى اينكه معناى توكل اين است كه تاثير امر را به خداى تعالى ارجاع دهى، و تنها او را مؤثر بدانى، و وقتى چنين كردى ديگر اثرى براى فال بد نمى‌ماند تا از آن متضرر شوى.

و در معناى اين حديث روايتى است كه از طرق اهل سنت نقل شده، و به طورى كه در كتاب نهايه ابن اثير آمده فرموده: طيره شرك است، و هيچ يك از ما خالى از طيره نيستيم، و ليكن خداى تعالى اثر آن را به وسيله توكل خنثى مى‌كند[2].

و باز در معناى حديث سابق روايتى است كه از موسى بن جعفر (ع) نقل شده كه فرمود: آنچه براى مسافر در راه سفرش شوم است هفت چيز است: 1- اينكه كلاغى از طرف دست راستش بانگ بر آورد 2- اينكه سگى جلو او در آيد و دم خود افراشته باشد 3- اينكه گرگى گرسنه و درنده در روى او زوزه بكشد، در حالى كه روى دم نشسته باشد، و سپس سه مرتبه دم خود را بلند كند و بخواباند 4- اينكه آهويى پيدا شود، و از طرف راست او به طرف چپش بگريزد 5- اينكه جغدى بانگ بر آورد 6- اينكه زنى با موى جو گندمى در برابرش قرار گيرد و چشمش بصورتش افتد 7- اينكه الاغ عضبان يعنى گوش بريده (و يا بينى بريده) اى ببيند، پس اگر از ديدن اينها در دل احساس دلواپسى كرد بگويد: اعتصمت بك يا رب من شر ما اجد فى نفسى- پروردگارا از شر آنچه در دل خود احساس مى‌كنم به تو پناه مى‌برم كه اگر اين را بگويد از شر آن محفوظ مى‌ماند[3].

و اين خبر آن طور كه در بحار الانوار آمده به همان عبارت در كافى‌[4] و خصال‌[5] و محاسن‌[6] و فقيه‌[7] نيز آمده، ولى با عبارتى كه ما نقل كرديم در بعضى از نسخه‌هاى فقيه آمده است.

بحث ديگرى هست كه آن نيز ملحق به اين بحث‌هايى است كه گذشت و همه حرفهايى كه زده شد در آن بحث نيز مى‌آيد، و آن بحث از ساير امورى است كه در نظر عامه‌

[1] روضه كافى، ج 8، ص 170، ح 236.

[2] نهايه ابن اثير، ج 3، ص 152.

[3] بحار الانوار، ج 55، ص 325، ح 15.

[4] روضه كافى، ص 261، ح 493.

[5] خصال، ص 272، ح 14.

[6] محاسن، ص 348، ح 21.

[7] فقيه، ج 2، ص 175، ح 15.