نام کتاب : ترجمه تفسیر المیزان نویسنده : علامه طباطبایی جلد : 18 صفحه : 92
زنا و لواط
را از مصاديق آن شمرده و فرموده:(وَ لا تَقْرَبُوا الزِّنى إِنَّهُ كانَ فاحِشَةً)[1]. و از لوط حكايت كرده كه در باره لواط فرموده:(أَ تَأْتُونَ الْفاحِشَةَ وَ أَنْتُمْ
تُبْصِرُونَ)[2].
(يَجْتَنِبُونَ كَبائِرَ الْإِثْمِ وَ الْفَواحِشَ)- با در نظر
گرفتن اينكه اين سوره در مكه نازل شده جمله مورد بحث اشارهاى است اجمالى به احكامى
كه بعد از اين در باره تحريم گناهان كبيره و فواحش تشريع مىشود.
(وَ إِذا ما غَضِبُوا هُمْ يَغْفِرُونَ)- اين جمله
اشاره است به فضيلت عفو در هنگام غضب كه از بارزترين صفات مؤمنين است، و به همين
جهت اينطور كه ملاحظه مىكنيد تعبير كرده، و نفرموده و يغفرون اذا
غضبوا چون در آن تعبير از چند جهت تاكيد به كار رفته، و مانند تعبير دوم عفو
و مغفرت را منحصر در صورت غضب نكرده.
(وَ الَّذِينَ اسْتَجابُوا لِرَبِّهِمْ وَ أَقامُوا الصَّلاةَ ...)
كلمه استجابت به معناى اجابت و پذيرفتن است. و منظور از اينكه
فرمود مؤمنين پروردگار خود را استجابت مىكنند به شهادت سياق اين است
كه اعمال صالحى كه خدا از ايشان خواسته انجام مىدهند، و اگر بعد از آن در بين همه
تكاليف الهى نام نماز را به ميان آورد و فرمود و نماز بپا مىدارند از
باب ذكر خاص بعد از عام است و به خاطر اهميت و شرافتى است كه نماز دارد.
علاوه
بر اينكه از ظاهر كلام برمىآيد كه اين آيات مكى است و در مكه ساير واجبات از قبيل
زكات و خمس و روزه و جهاد واجب نشده بود.
در
جمله مورد بحث نيز همان حرف كه در جمله(وَ الَّذِينَ
يَجْتَنِبُونَ كَبائِرَ الْإِثْمِ) زديم مىآيد، يعنى اين جمله
هم اشارهاى است اجمالى به اينكه به زودى دستوراتى در باره اعمال صالح مىرسد. و
اين كلام در جمله ذيل نيز جارى است.
(وَ أَمْرُهُمْ شُورى بَيْنَهُمْ)- راغب مىگويد: كلمه
تشاور و مشاورت و مشورت به معناى استخراج رأى صحيح
است، به اينكه آدمى در مواقعى كه خودش در باره كارى رأى صحيح ندارد، به ديگرى
مراجعه كند و از او رأى صحيح بخواهد. و اين كلمه از ماده شور گرفته
شده، عرب مىگويد: شرت العسل يعنى من عسل را از كندويش استخراج كردم.
و در قرآن كريم نيز سخن از مشاوره رفته، فرموده: (وَ شاوِرْهُمْ فِي الْأَمْرِ) .
[1] به زنا نزديك نشويد كه اين عمل فاحشه است. سوره اسرى، آيه
32.