معناى كلوخى كه چون سنگ محكم شده باشد. و كلمه تسويم به معناى علامت نهادن بر هر چيز است، چون از مصدر سومة اشتقاق يافته، كه به معناى علامت است.

و معناى آيه اين است كه: قال ابراهيم گفت‌(فَما خَطْبُكُمْ) پس بدنبال چه كار مهمى آمده‌ايد(أَيُّهَا الْمُرْسَلُونَ) اى فرستاده شدگان خدا. قالوا ملائكه به ابراهيم گفتند:

(إِنَّا أُرْسِلْنا إِلى‌ قَوْمٍ مُجْرِمِينَ)، ما را به سوى مردمى مجرم فرستاده، كه همان قوم لوط باشند،(لِنُرْسِلَ عَلَيْهِمْ حِجارَةً مِنْ طِينٍ) تا رها كنيم بر سرشان سنگى از گل، گلى كه چون سنگ سفت باشد. و خداى سبحان در كتاب مجيدش اين گل را سجيل هم خوانده. مسومة در حالى كه آن سنگها، نزد پروردگارت نشان دارند، و براى نابود كردن همان قوم نشان‌گذارى شده‌اند. و ظاهرا الف و لام در كلمه‌(الْمُرْسَلُونَ) الف و لام عهد باشد، و چنين معنا دهد پس براى چه كارى آمده‌ايد، اى كسانى كه قبلا گفتيد ما فرستاده شده‌ايم .( فَأَخْرَجْنا مَنْ كانَ فِيها مِنَ الْمُؤْمِنِينَ‌) ...(الْعَذابَ الْأَلِيمَ ) حرف فاء كه بر سر آيه آمده، فصيحه است، يعنى مى‌فهماند جزئياتى از داستان در اينجا حذف شده، تا با اتكاء به فهم خواننده رعايت كوتاه گويى شده باشد، و آن جزئيات اين است كه: ملائكه بعد از بيرون شدن از محضر ابراهيم به سوى قوم لوط رفتند، و به خانه خود او درآمده. مردم لوط كه جوانانى زيباروى ديده بودند، به خانه لوط حمله‌ور شدند، تا آنجا كه فرشتگان، اهل خانه را از قريه بيرون بردند- تفصيل اين داستان در چند جاى قرآن آمده- فاخرجنا - ملائكه در اين جمله مقدمات كار را شرح مى‌دهند. و ضمير در كلمه فيها به قريه برمى‌گردد، هر چند كه كلمه قريه قبلا در آيه نيامده بود، و ليكن از مفهوم سياق فهميده مى‌شود. و منظور از جمله‌(بَيْتٍ مِنَ الْمُسْلِمِينَ) خانه لوط است كه در آن قريه تنها اين خانه مسلمان بودند. (وَ تَرَكْنا فِيها آيَةً) بعد از بيرون كردن اهل آن يك خانه، يك آيت در آن قريه به جاى گذاشتيم. و اين جمله اشاره است به هلاكت همه اهل قريه و زير و رو شدن سرزمينشان و مراد از جمله تركنا بطور كنايه اين است كه آثارى از اين عذاب را در آن قريه باقى گذاشتيم.

[آيتى كه خداوند با عذاب قوم لوط و هلاكتشان بر جاى گذاشت‌]

و معناى آيه اين است كه: وقتى فرشتگان به قريه لوط رسيدند، و آن حوادث در آنجا پيش آمد(فَأَخْرَجْنا مَنْ كانَ فِيها مِنَ الْمُؤْمِنِينَ). خواستيم هر چند نفرى كه داراى ايمان بودند از قريه بيرون كنيم، و غير از يك خانوار(مِنَ الْمُسْلِمِينَ) از مسلمانان در آنجا نيافتيم، و آن خانواده لوط پيغمبر بودند،(وَ تَرَكْنا فِيها) و ما در سرزمين ايشان با زير و رو كردن آن سرزمين، و نابود كردن مردم آية يك آيت و نشانه‌اى از ربوبيت خود و از بطلان شركاء، در آنجا باقى گذاشتيم، يك آيت‌(لِلَّذِينَ يَخافُونَ الْعَذابَ الْأَلِيمَ) براى مردمى كه از عذاب اليم‌