سوى دعوت كننده بيرون مى‌شوند.

(ذلِكَ حَشْرٌ عَلَيْنا يَسِيرٌ)- يعنى آنچه گفتيم (كه از قبور شكافته شده به سرعت بيرون مى‌شوند) حشرى است كه انجامش براى ما آسان است.

(نَحْنُ أَعْلَمُ بِما يَقُولُونَ وَ ما أَنْتَ عَلَيْهِمْ بِجَبَّارٍ فَذَكِّرْ بِالْقُرْآنِ مَنْ يَخافُ وَعِيدِ) اين جمله در مقام تعليل جمله‌(فَاصْبِرْ عَلى‌ ما يَقُولُونَ) است، مى‌فرمايد در برابر آنچه مى‌گويند صبر كن، براى اينكه ما مى‌دانيم كه چه مى‌گويند، و تو كه نمى‌توانى مجبورشان سازى، پس تنها وظيفه‌ات اين است كه با قرآن تذكرشان دهى تا آنان كه از تهديد خداوندشان مى‌ترسند متذكر شوند. و كلمه جبار در اين آيه به معناى تسلطى است كه بتواند مردم را بر اجراى خواسته‌هاى خود مجبور سازد.

و معناى آيه اين است كه: تو بر آنچه مى‌گويند صبر كن، و به حمد پروردگارت تسبيح گوى، و منتظر بعث باش كه ما مى‌دانيم چه مى‌گويند، و به زودى سزايشان را در برابر و مطابق آنچه كرده‌اند كف دستشان مى‌گذاريم، و تو مسلط بر آنان نيستى كه بتوانى بر اجراى خواسته خود مجبورشان سازى، و در نتيجه آنچه را دعوتشان مى‌كنى انجام دهند- يعنى به خدا و روز جزا ايمان بياورند- و وقتى حال و وضع آنان چنين است پس تو وظيفه خودت را انجام ده، و كسانى را با قرآن تذكر بده كه از تهديد من مى‌هراسند.

بحث روايتى [ (چند روايت در ذيل آيه:(وَ سَبِّحْ بِحَمْدِ رَبِّكَ قَبْلَ طُلُوعِ الشَّمْسِ وَ قَبْلَ الْغُرُوبِ) و مراد از(أَدْبارَ السُّجُودِ))]

در الدر المنثور است كه طبرانى- در كتاب اوسط- و ابن عساكر از جرير بن عبد اللَّه از رسول خدا 6 روايت كرده‌اند كه در معناى آيه شريفه‌(وَ سَبِّحْ بِحَمْدِ رَبِّكَ قَبْلَ طُلُوعِ الشَّمْسِ وَ قَبْلَ الْغُرُوبِ) فرمود: قبل از طلوع شمس، نماز صبح، و قبل از غروب شمس، نماز عصر است‌[1].

و در مجمع البيان است كه از امام صادق (ع) روايت شده كه در پاسخ شخصى كه پرسيد منظور از آيه‌(وَ سَبِّحْ بِحَمْدِ رَبِّكَ قَبْلَ طُلُوعِ الشَّمْسِ وَ قَبْلَ الْغُرُوبِ) چيست، فرمود: صبح كه شد ده مرتبه مى‌گويى لا اله الا اللَّه وحده لا شريك له له الملك و له الحمد و هو على كل شى‌ء قدير و همين ده مرتبه را در عصر هم مى‌گويى‌[2].

[1] الدر المنثور، ج 6، ص 110.

[2] مجمع البيان، ج 9، ص 156.