عين حال اسلام را براى آنان قائل مى‌شود، بر مى‌آيد كه فرق بين اسلام و ايمان چيست.

ايمان معنايى است قائم به قلب و از قبيل اعتقاد است، و اسلام معنايى است قائم به زبان و اعضاء، چون كلمه اسلام به معناى تسليم شدن و گردن نهادن است. تسليم شدن زبان به اينست كه شهادتين را اقرار كند، و تسليم شدن ساير اعضاء به اين است كه هر چه خدا دستور مى‌دهد ظاهرا انجام دهد، حال چه اينكه واقعا و قلبا اعتقاد به حقانيت آنچه زبان و عملش مى‌گويد داشته باشد، و چه نداشته باشد، و اين اسلام آثارى دارد كه عبارت است از محترم بودن جان و مال، و حلال بودن نكاح وارث او.

(وَ إِنْ تُطِيعُوا اللَّهَ وَ رَسُولَهُ لا يَلِتْكُمْ مِنْ أَعْمالِكُمْ شَيْئاً)- كلمه يلتكم از ماده ليت اشتقاق يافته كه به معناى نقص است. وقتى گفته مى‌شود لاته، يليته، ليتا كه چيزى از مفعول فعل كم كرده باشد. و مراد از اطاعت، اطاعت خالص و واقعى است، به طورى كه باطن انسان با ظاهرش مطابقت داشته باشد، نه اينكه چون منافقان تقليد اطاعت كاران واقعى را در آورد. و اطاعت خدا استجابت دعوت او است در هر چه كه بدان دعوت مى‌كند، چه اعتقاد و چه عمل. و اطاعت رسول خدا 6 تصديق رسالت او و پيرويش در آنچه كه بدان امر مى‌كند مى‌باشد، او امرى كه مربوط به ولايت او در امور امت است. و مراد از كلمه اعمال ، جزاى اعمال است، و مراد از نقص اعمال ناقص نكردن جزاى آن است.

و معناى آيه اين است كه: اگر خدا را در آنچه به شما امر مى‌كند- كه خلاصه‌اش پيروى دين او بر حسب اعتقاد است- و رسول را در آنچه به شما امر مى‌كند اطاعت كنيد از پاداشهاى اعمالتان چيزى كم نمى‌كند.

و جمله‌(إِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَحِيمٌ)، همان كم نكردن اعمال بندگان در صورت اطاعتشان از خدا و رسول را تعليل مى‌كند، (مى‌فرمايد اجر شما را كم نمى‌كند براى اينكه او آمرزگار مهربان است).

[مؤمنان واقعى اين چنين هستند]

(إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ الَّذِينَ آمَنُوا بِاللَّهِ وَ رَسُولِهِ ثُمَّ لَمْ يَرْتابُوا وَ جاهَدُوا بِأَمْوالِهِمْ وَ أَنْفُسِهِمْ فِي سَبِيلِ اللَّهِ أُولئِكَ هُمُ الصَّادِقُونَ) در آيه قبلى اجمالا تعريف كرد كه ايمان داخل در دلهايشان شده (چون از جمله‌(لَمْ تُؤْمِنُوا) و(لَمَّا يَدْخُلِ الْإِيمانُ فِي قُلُوبِكُمْ) كه راجع به مسلمانان بى ايمان بود اين تعريف اجمالى استفاده مى‌شد) و اينك در اين آيه همان تعريف اجمالى را به طور مفصل بيان مى‌كند.

پس جمله‌(إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ الَّذِينَ آمَنُوا بِاللَّهِ وَ رَسُولِهِ) مى‌خواهد مؤمنين را منحصر در