لهم چون كلمه كافرين قبلا گذشته بود و ضمير كار آن كلمه را مى‌كرد، پس اگر به جاى ضمير، خود كلمه را تكرار كرد براى اين است كه اشاره كند به اينكه آماده كردن سعير دوزخ براى آنان چه علتى داشت، چون در اصطلاح اهل ادب معروف است كه تعليق حكم بر وصف، عليت آن وصف براى حكم را مى‌رساند در نتيجه معنا چنين مى‌شود كه: اگر ما براى كفار آتش دوزخ فراهم كرده‌ايم، بدين علت است كه آنها كافرند، لذا سعيرى، يعنى آتشى، مسعر، يعنى مشتعل، برايشان فراهم كرديم. و اگر كلمه سعيرا را نكرده آورده براى اين است كه دلهره بيشترى ايجاد كند.

(وَ لِلَّهِ مُلْكُ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ يَغْفِرُ لِمَنْ يَشاءُ وَ يُعَذِّبُ مَنْ يَشاءُ وَ كانَ اللَّهُ غَفُوراً رَحِيماً) معناى آيه روشن است. و اين آيه مطالب قبل را تاييد مى‌كند. و اگر در ذيل آيه كه راجع به مالكيت مطلق خدا است دو نام غفور و رحيم را آورده، براى اين است كه اشاره كند به اينكه رحمتش از غضبش پيشى دارد، تا بندگانش به اين وسيله تحريك و تشويق به استغفار و استرحام شوند.

(سَيَقُولُ الْمُخَلَّفُونَ إِذَا انْطَلَقْتُمْ إِلى‌ مَغانِمَ لِتَأْخُذُوها ذَرُونا نَتَّبِعْكُمْ ...) در اين آيه خبر از يك آينده‌اى ديگر مى‌دهد، و آن اين است كه مؤمنين به زودى جنگى مى‌كنند كه در آن جنگ فتح نصيبشان مى‌شود، و غنيمت‌هايى عائدشان مى‌گردد، آن وقت آنهايى كه تخلف كردند پشيمان شده درخواست مى‌كنند اجازه دهند به دنبالش به صحنه جنگ آيند تا از غنيمت بهره‌مند شوند. و اين جنگ جنگ خيبر است كه رسول خدا 6 و مؤمنين از آنجا گذشتند و آن را فتح نموده غنيمت‌هايى گرفتند.

و خداى تعالى آن غنائم را به كسانى اختصاص داد كه در سفر حديبيه با او بودند، و غير آنان را شركت نداد.

و معناى آيه اين است كه: شما به زودى روانه جنگى مى‌شويد كه در آن غنيمت‌هايى به دست خواهيد آورد، آن وقت اين متخلفين خواهند گفت: بگذاريد ما هم به شما بپيونديم.

(يُرِيدُونَ أَنْ يُبَدِّلُوا كَلامَ اللَّهِ)- بعضى‌[1] گفته‌اند: مراد از اين كلام خدا كه مى‌خواهند تبديلش كنند همان وعده‌اى است كه خدا به اهل حديبيه داد كه به زودى‌

[1] مجمع البيان، ج 9، ص 114.