او همان خدايى است كه سكينت و آرامش و قوت قلب را بر دلهاى مؤمنين نازل كرد تا ايمانى بر ايمان خود بيفزايند، آرى براى خدا همه رقم لشكر در آسمان‌ها و زمين هست و خدا مقتدرى شكست ناپذير و حكيمى فرزانه است (4).

و نيز چنين كرد تا مردان و زنان مؤمن را به جناتى درآورد كه از زير آن نهرها جارى است جناتى كه ايشان در آن جاودانه‌اند و گناهانشان را جبران كند كه اين در آخرت (نزد خدا) رستگارى عظيمى است (5).

و مردان و زنان منافق و مردان و زنان مشرك را كه به خدا ظن بد مى‌بردند عذاب نموده گردونه عذاب بر سرشان گرداند، و خدا بر آنان خشم و لعنت كرد و جهنم را كه بازگشتگاه بدى است برايشان آماده نمود (6).

و خداى را لشكريانى در آسمان‌ها و زمين است و خدا، مقتدرى شكست ناپذير و حكيمى فرزانه است (7).

بيان آيات [اشاره به مضامين سوره مباركه فتح و انطباق آن با ماجراى صلح حديبيه‌]

مضامين آيات اين سوره با فصول مختلفى كه دارد انطباقش بر قصه صلح حديبيه كه در سال ششم از هجرت اتفاق افتاد روشن است، و همچنين با ساير وقايعى كه پيرامون اين قصه اتفاق افتاد، مانند داستان تخلف اعراب از شركت در اين جنگ و نيز جلوگيرى مشركين از ورود مسلمانان به مكه، و نيز بيعتى كه بعضى از مسلمانان در زير درختى انجام دادند كه تاريخ، تفصيل آنها را آورده، و ما هم به زودى قسمتى از رواياتش را در بحث روايتى آينده- ان شاء اللَّه- مى‌آوريم.

پس غرض سوره بيان منتى است كه خداى تعالى به رسول خدا نهاده، و در اين سفر فتحى آشكار نصيبش فرموده. و نيز منتى كه بر مؤمنين همراه وى نهاده و مدح شايانى است كه از آنان كرده، و وعده جميلى است كه به همه كسانى از ايشان داده كه ايمان آورده و عمل صالح كرده‌اند. و اين سوره در مدينه نازل شده.

(إِنَّا فَتَحْنا لَكَ فَتْحاً مُبِيناً) اين جمله در زمينه منت نهادن قرار دارد. و اگر مطلب را با كلمه ان و نسبت دادن فتح به نون عظمت (نا) و توصيف آن به كلمه مبين تاكيد كرده، براى اين است كه نسبت به اين فتح عنايتى داشته كه با آن منت گذارده.