اين است كه: تو به علمى كه نسبت به‌(لا إِلهَ إِلَّا اللَّهُ) دارى تمسك بجوى و آن را رها نكن و براى گناهت طلب مغفرت كن. در سابق در معناى نسبت گناه به رسول خدا 6 توضيحى گذشت، و نيز به زودى در تفسير اول سوره فتح توضيحى در اين زمينه خواهد آمد.

(وَ لِلْمُؤْمِنِينَ وَ الْمُؤْمِناتِ)- اين جمله دستور مى‌دهد به رسول خدا كه براى مؤمنين و مؤمنات از امتش طلب مغفرت كند. و حاشا بر خداى تعالى كه دستور استغفار بدهد و آن استغفار را با مغفرت مواجه نسازد، دستور دعا بدهد و اجابت نكند.

[معناى اينكه خدا متقلب و مثواى شما را مى‌داند]

(وَ اللَّهُ يَعْلَمُ مُتَقَلَّبَكُمْ وَ مَثْواكُمْ)- اين جمله، مطلب اول آيه كه مى‌فرمود:(فَاعْلَمْ أَنَّهُ) را تعليل مى‌كند و ظاهرا كلمه متقلب مصدر ميمى به معناى انتقال از حالى به حالى باشد، و همچنين كلمه مثوى به معناى مصدرى يعنى استقرار و سكونت باشد و مراد اين باشد كه خداى تعالى همه احوال شما را مى‌داند، هم حال دگرگونگى شما را، و هم ثباتتان را، هم حركتتان را، هم سكونتان را، پس چه بهتر كه بر دين توحيد ثابت باشيد و از او طلب مغفرت كنيد و بترسيد از اينكه مهر بر دلهايتان زده، مهارتان را به دست هواهايتان بسپارد.

بعضى از مفسرين‌[1] گفته‌اند: مراد از متقلب و مثوى تصرف در زندگى و دنيا و استقرار در آخرت است. بعضى‌[2] ديگر گفته‌اند: تقلب به معناى تصرف در بيدارى، و مثوى به معناى محل خواب است. بعضى‌[3] ديگر گفته‌اند: تقلب، تصرف در معايش و كار و كسب، و مثوى استقرار در منازل است. ولى آنچه ما اختيار كرديم ظاهرتر و عمومى‌تر است.

(وَ يَقُولُ الَّذِينَ آمَنُوا لَوْ لا نُزِّلَتْ سُورَةٌ ...) كلمه لولا به معناى كلمه هلا- چرا است، مى‌پرسند: چرا سوره‌اى نازل نشد و به اين وسيله اظهار رغبت مى‌كنند به اينكه سوره‌اى جديد نازل شود و تكاليفى جديد بياورد، تا امتثالش كنند. و مراد از سوره محكمه سوره‌اى است كه بيانش روشن و بدون تشابه باشد. و مراد از اينكه فرمود: در آن قتال ذكر شود ، اين است كه در آن به قتال امر شود.

و مراد از(الَّذِينَ فِي قُلُوبِهِمْ مَرَضٌ) مؤمنينى است كه ايمانشان ضعيف است، نه منافقين، چون آيه صريح است در اينكه اظهار كنندگان مذكور كه آن حرفها را زدند مؤمنين بوده‌اند، نه منافقين و نه اعم از مؤمنين و منافقين، چون عبارت‌(الَّذِينَ آمَنُوا) منافقين را شامل‌

[1] مجمع البيان، ج 9، ص 102.

[2] ( 2 و 3) روح المعانى، ج 26، ص 66.

[3] ( 2 و 3) روح المعانى، ج 26، ص 66.