(لَهُمْ فِيها مِنْ كُلِّ الثَّمَراتِ‌) در اين جمله مطلب را عموميت مى‌دهد.

(وَ مَغْفِرَةٌ مِنْ رَبِّهِمْ)- آمرزشى كه تمامى گناهان و بديها را محو مى‌كند و ديگر عيش آنها به هيچ كدورتى مكدر و به هيچ نقصى منقص نيست. و در تعبير از خدا به كلمه ربهم اشاره است به اينكه رحمت خدا و رأفت الهيه‌اش سراپاى آنان را فرا گرفته.

(كَمَنْ هُوَ خالِدٌ فِي النَّارِ)- در اين جمله يكى از دو طرف قياس حذف شده، تقديرش اين است كه: آيا كسى كه داخل چنين بهشتى مى‌شود، مثل كسى است كه او جاودانه در آتش است. و نوشيدنيشان آبى است بسيار بسيار داغ كه روده‌هايشان را تكه تكه مى‌كند و اندرونشان را بعد از نوشيدن مى‌سوزاند؟ و نوشيدنشان هم به كراهت و جبر است، هم چنان كه فرموده:(وَ سُقُوا ماءً حَمِيماً فَقَطَّعَ أَمْعاءَهُمْ). بعضى از مفسرين‌[1] گفته‌اند: جمله‌(كَمَنْ هُوَ خالِدٌ ...) بيانى است براى جمله قبلى كه مى‌فرمود:(كَمَنْ زُيِّنَ ...) ولى اين نظريه درست نيست.

بحث روايتى [ (چند روايت در ذيل آيه:(ذلِكَ بِأَنَّهُمْ كَرِهُوا ما أَنْزَلَ اللَّهُ) و بعضى آيات گذشته ديگر)]

در مجمع البيان در ذيل آيه‌(ذلِكَ بِأَنَّهُمْ كَرِهُوا ما أَنْزَلَ اللَّهُ) مى‌گويد: امام ابى جعفر فرمود: يعنى از آنچه كه خدا در حق على (ع) نازل كرده كراهت دارند[2].

و نيز در همان تفسير است كه در ذيل جمله (كَمَنْ زُيِّنَ لَهُ سُوءُ عَمَلِهِ‌) از بعضى نقل كرده كه گفته‌اند: منظور منافقين هستند. و اين مطلب از امام ابى جعفر (ع) روايت شده‌[3].

مؤلف: احتمال دارد هر دو روايت از باب تطبيق مصداق بر كلى باشد.

و در تفسير قمى در ذيل جمله‌(كَمَنْ هُوَ خالِدٌ فِي النَّارِ وَ سُقُوا ماءً حَمِيماً فَقَطَّعَ أَمْعاءَهُمْ) گفته: كسى كه در چنين بهشتى قرار دارد، مثل كسى نيست كه در چنين آتشى هست، هم چنان كه دشمن خدا مثل ولى خدا نيست‌[4].

[1] تفسير روح المعانى، ج 26، ص 49.

[2] ( 2 و 3) مجمع البيان، ج 9، ص 99 و 100.

[3] ( 2 و 3) مجمع البيان، ج 9، ص 99 و 100.

[4] تفسير قمى، ج 2، ص 3.