بعيد بودن اين تفسير هم مثل تفسير سابق است.

[وجوه مختلف در معناى آيه:(وَ قالَ الَّذِينَ كَفَرُوا لِلَّذِينَ آمَنُوا لَوْ كانَ خَيْراً ما سَبَقُونا إِلَيْهِ ...)]

(وَ قالَ الَّذِينَ كَفَرُوا لِلَّذِينَ آمَنُوا لَوْ كانَ خَيْراً ما سَبَقُونا إِلَيْهِ ...) بعضى گفته‌اند: لام در كلمه‌(لِلَّذِينَ آمَنُوا) لام تعليل است، و معنايش براى خاطر ايمانشان است. و برگشت معنايش به فى است (يعنى در باره ايمان مؤمنين) و ضمير در كان و در اليه به قرآن برمى‌گردد بدين جهت كه مؤمنين به آن ايمان دارند.

و معناى آيه اين است كه: آنها كه كافر شدند در باره ايمان مؤمنين به قرآن گفتند:

اگر ايمان به قرآن خير بود، مؤمنين در ايمان آوردن به آن از ما پيشى نمى‌گرفتند.

بعضى ديگر گفته‌اند: مراد از(لِلَّذِينَ آمَنُوا) بعضى از مؤمنين است، و مراد از ضميرى كه در جمله سبقونا است بعضى ديگر از ايشان، و لام در للذين متعلق به كلمه قال است، و معناى آيه اين است كه: كسانى كه كافر شدند به بعضى از مؤمنين- كه حاضر در مجلس بودند- گفتند: اگر اسلام چيز خوبى بود فلان شخص و فلان شخص از مؤمنين- كه در مجلس حاضر نبودند- جلوتر از ما ايمان نمى‌آوردند و اين معنايى است كه از سياق آيه به دور است.

بعضى ديگر گفته‌اند: مراد از جمله‌(لِلَّذِينَ آمَنُوا) همه مؤمنين است، و ليكن در جمله‌(ما سَبَقُونا) التفاتى به كار رفته، و اصل آن ما سبقتمونا بوده، (و معنايش اين است:

آنهايى كه كافر شدند به همه مؤمنين گفتند: اگر ايمان خوب بود شما از ما سبقت نمى‌گرفتيد). و ليكن اين تفسير هم در دورى از سياق مثل قول سابق است، چون اگر منظور خطاب به مؤمنين بود، جهت نداشت كه بفرمايد سبقونا و آوردن صيغه غايب به جاى حاضر به هيچ وجه التفات شمرده نمى‌شود.

(وَ إِذْ لَمْ يَهْتَدُوا بِهِ فَسَيَقُولُونَ هذا إِفْكٌ قَدِيمٌ)- ضمير در به به قرآن برمى‌گردد، و همچنين كلمه هذا نيز اشاره به قرآن است. و كلمه افك به معناى افتراء است. و معنايش اين است: از آنجا كه به خاطر استكبارشان از ايمان آوردن به قرآن، از هدايت قرآن، بهره‌مند نشدند، به زودى خواهند گفت اين (قرآن) افك و افترايى است قديم. و اين همان سخنى است كه در جاى ديگر به عبارت أساطير الاولين تعبير شده.

(وَ مِنْ قَبْلِهِ كِتابُ مُوسى‌ إِماماً وَ رَحْمَةً وَ هذا كِتابٌ مُصَدِّقٌ لِساناً عَرَبِيًّا ...) ظاهرا جمله و من قبله ... جمله‌اى حاليه باشد، و معناى جمله اين است كه: به زودى خواهند گفت: اين افترايى است قديم و سابقه‌دار، در حالى كه كتاب موسى كه امام و رحمت بود و قرآن هم آن را تصديق دارد، قبل از آمدن قرآن از آمدنش خبر داده بود، و اين قرآن‌